Dobrowolny przymus (3)

21.12.2001 – Warner-Lambert, spółka zależna od Pfizera, musi wypłacić 43 mln dol. USA odszkodowania kobiecie, która dowiodła, że lek Warnera-Lamberta zniszczył jej wątrobę.

Inna spółka zależna Pfizera – Pharmacia & Upjohn przyznała się do popełnienia przestępstwa za promowanie niezarejestrowanych zastosowań preparatu Bextra, na przykład do łagodzenia bólu po operacji wymiany stawu kolanowego. Na prośbę FDA firma Pfizer wycofała Bextrę z rynku w kwietniu 2005 r. Do udowodnienia firmie Pfizer wielkich nieprawidłowości przyczynił się nasz rodak – weteran wojny w Zatoce Perskiej – John Kopchinski. Mężczyzna pracował w firmie Pfizer od roku 1992 – był ostatnim pracownikiem, zatrudnionym osobiście przez byłego dyrektora generalnego, Edwarda Pratta.

Nowe władze firmy postawiły na inne priorytety, z którymi uczciwy pracownik nie mógł się zgodzić. Kopchinski stał się „sygnalistą”, co zaowocowało śledztwem w Departamencie Sprawiedliwości. Pfizer promował lek Neurontin – wówczas zatwierdzony tylko do kontrolowania napadów – a przepisywany przez lekarzy do niezatwierdzonych zastosowań, takich jak leczenie choroby afektywnej. Kiedy Kopchinski zaczął kwestionować sprzedaż Bextry przez firmę Pfizer – został pozwany, Pfizer go zwolnił, co stanowi naruszenie przepisów federalnej ustawy o fałszywych roszczeniach. W tym czasie jego syn miał 2 lata, a żona była w ciąży z bliźniakami. Kopchinski przez trzy kolejne lata pracował jako doradca finansowy po odejściu z firmy Pfizer, ale jego domowy budżet stopniał prawie do zera. Firma w obliczu toczącego się postępowania postanowiła iść na niecodzienną ugodę. W roku 2009 największy na świecie koncern farmaceutyczny Pfizer przyznał się do winy i zgodził się zapłacić 2,3 mld dolarów kary za to, że promował przyjmowanie swoich leków w sposób niezgodny z ich właściwym przeznaczeniem.

Firmę oskarżono o wprowadzanie klientów w błąd w kwestii dopuszczalnej dawki i zastosowań wycofanego już z rynku leku Bextra, którego wbrew twierdzeniom producenta nie powinno się było stosować przeciw wszystkim rodzajom bólu, a jedynie przeciw bólom stawów i bólom menstruacyjnym. Podobne zarzuty dotyczyły specyfiku przeciwko schizofrenii Geodon, antybiotyku Zyvox i leku przeciw epilepsji Lyrica. Ponadto Pfizera oskarżono o płacenie lekarzom za przepisywanie 9 innych leków swojej produkcji, w tym Viagry. „W firmie Pfizer oczekiwano, że zwiększę zyski za wszelką cenę, nawet jeśli sprzedaż oznaczałaby zagrożenie dla życia. Nie mogłem tego zrobić” – powiedział Kopchinski, który zgodnie z amerykańskim prawem ma otrzymać 51,5 miliona dolarów. Suma, którą dostanie sześciu sygnalistów wynosi 102 miliony dolarów. By zatrzeć zły wizerunek na akcjonariuszach, Pfizer przejmuje konkurencyjną firmę farmaceutyczną Wyeth za 68 miliardów dolarów.

Rok 2011. Medyczny gigant zapłaci rekordowe odszkodowanie. Pfizer zgodził się zapłacić 14,5 mld dolarów odszkodowań w związku z oszustwami przy promocji leku. 14,5 mld dolarów odszkodowań w związku z oskarżeniami o fałszywy marketing Detrolu, leku mającego pomagać w przeroście prostaty. 11,8 mld dolarów odszkodowania wypłacone będzie bezpośrednio amerykańskiemu rządowi. 2,6 mld dolarów skierowane zostanie do Medicaid. Detrol był wcześniej przepisywany kobietom przy schorzeniach dróg moczowych. W koncernie uznano jednak, że sprzedaż medykamentu wzrośnie jeszcze bardziej, jeśli przekona się lekarzy, by przepisywali go jako antidotum na kłopoty z męską chorobą prostaty. Sprzedaż Detrolu stała się prawdziwą żyłą złota. W sądzie udowodniono, że Pfizer starał się zwiększyć sprzedaż Detrolu, płacąc łapówki lekarzom, którzy zalecali zażywanie dużych jego ilości. Ponadto udowodniono, iż koncern premiował pracowników, którzy w ten sposób reklamowali ten lek, a wstrzymywał premie tym, którzy tego odmówili. Już wcześniej koncern farmaceutyczny wypłacił w związku z tą samą sprawą 2,3 mld dolarów odszkodowań. To nie pierwsza tego typu afera z udziałem giganta. W przypadku leku Bextra koncern zawyżył maksymalną dawkę, jaką mógł przyjąć pacjent (ostatecznie w 2005 r. lek został wycofany z rynku ze względu na możliwość powikłań kardiologicznych). Inny środek, który leczył schizofrenię, był reklamowany jako lek na depresję i demencję.

Rok 2013.  Pfizer przyznaje się do winy i zgadza się zapłacić 491 milionów dolarów w przypadku marketingu pozarejestracyjnego. Oddział firmy w Wyeth zgodził się zapłacić 491 milionów dolarów kar karnych i cywilnych, aby zakończyć zarzuty, że sprzedawał lek Rapamune do przeszczepu nerki dla pacjentów, którzy otrzymali inne rodzaje narządów. Ugoda kończy wieloletnie dochodzenie, które Pfizer odziedziczył po zakupie firmy Wyeth w 2009 roku. Wyeth przeszkolił przedstawicieli handlowych, aby naciskać na Rapamune w przypadku niezatwierdzonych zastosowań i oferował premie, aby przekonać ich do lansowania leku wśród pacjentów, których leczenie nie zostało zatwierdzone. „To był systemowy, korporacyjny wysiłek, mający na celu poszukiwanie zysku nad bezpieczeństwem”. Zgodnie z porozumieniem, jednostka firmy Pfizer w Wyeth przyznała się do popełnienia przestępstwa, związanego z błędnym brandingiem na mocy ustawy o żywności, lekach i kosmetykach. Umowa obejmuje grzywnę w wysokości 157,58 mln USD i przepadek mienia w wysokości 76 mln USD, czyli łącznie 233,5 mln USD. Płatności cywilne dla rządu i stanów dodają kolejne 257,4 miliona dolarów. Suma całkowita: 490,9 mln USD. 9. grudnia 2020 Pfizer i BioNTech poinformowały, że hakerzy wykradli dane, dotyczące stworzonej przez nie szczepionki na Covid-19. Cyberprzestępcy dokonali ataku na Europejską Agencję Leków. Oczywiście od razu ustalono potencjalne kierunki ataku – nastąpił najpewniej z Korei Północnej, Iranu, Wietnamu, Chin i Rosji! Problemem firmy na dzień dzisiejszy jest też brak mocy produkcyjnych. Do końca 2020 r. Pfizer dostarczy na rynek o 50 mln mniej dawek szczepionki niż pierwotnie planowano.

Powodem są kłopoty z pozyskaniem surowców odpowiedniej jakości. Może wszyscy zgodzą się, by szczepionki były jeszcze większą niewiadomą? Jednocześnie Pfizer nadal utrzymuje, że w 2021 r. do spółki z niemiecką firmą BioNTech wyprodukuje 1,3 miliarda dawek szczepionki, a „brakujące” 50 mln uda się nadrobić w najbliższych miesiącach. (Cdn.)

Roman Boryczko,

31. grudnia 2020