Tyle jesteś wart, ile warte są twoje organy… (4)

X X X

W sumie w ciągu ostatnich 20 lat podjęto cztery próby zbadania zbrodni wojennych w Kosowie, o które byli podejrzani członkowie UÇK. Międzynarodowi śledczy zdołali przesłuchać kilkunastu byłych bojowników i dowódców UÇK, a także rodziny niektórych ofiar. Wezwali nawet na przesłuchanie byłego szefa żandarmerii UÇK, Nazifa Mehmetiego oraz znanych dowódców: Rustema Mustafę Remiego i Samiego Lushtakę. Byli oni już wcześniej oskarżeni o zbrodnie wojenne, ale ostatecznie cała trójka została uniewinniona przez sąd.

W 2011 r. PACE przedstawiła specjalny raport na temat zbrodni wojennych w Kosowie, oparty na zebranym materiale dowodowym i wnioskach byłego prokuratora generalnego Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Jugosławii. Zarzucano w nim, że członkowie Armii Wyzwolenia Kosowa na przełomie lat 90. i 2000. byli zaangażowani w handel narkotykami oraz organami jeńców wojennych oraz porwania i morderstwa osób, które nie wspierały UÇK. Z raportu wynika, że prokuratorom udało się zidentyfikować co najmniej 500 nazwisk osób, zaginionych podczas konfliktu. Jest też drugie dno kwestii Kosowa. Amnesty International opublikowała raport o tym, iż żołnierze międzynarodowej misji rozjemczej KFOR podejrzani byli o udział w handlu ludźmi lub korzystanie z usług przemycanych kobiet i dziewcząt. Po przybyciu społeczności międzynarodowej do Kosowa w roku 1999 doszło do bezprecedensowej eskalacji działań ‘przemysłu seksualnego, opartego na handlu kobietami i dziewczętami.

Oszacowano, że w latach 1999-2000 członkowie społeczności międzynarodowej stanowili 80% klienteli przemyconych kobiet i dziewcząt. W roku 2002 liczba ta zmalała do około 30%, ale jednocześnie członkowie społeczności międzynarodowej są odpowiedzialni za 80% dochodów tego „przemysłu”. USA zadbały, by żołnierze KFOR nie mogli być postawieni w stan oskarżenia w Kosowie. Nie udało się też odnaleźć dowodów jakichkolwiek postępowań karnych, związanych z handlem ludźmi, skierowanych przeciwko członkom KFOR w ich rodzinnych krajach.

Kobiety są przemycane do Kosowa m.in. z Mołdawii, Rumunii, Bułgarii i Ukrainy. Według danych Międzynarodowej Organizacji do spraw Migracji (IOM) większości kobiet i dziewcząt, przemyconych z Mołdawii do Kosowa, obiecano pracę we Włoszech. Według IOM ich ceny wahają się od 50 do 3500 euro. Obecnie kobiety i dziewczęta są wywożone z Kosowa do krajów Europy Zachodniej, takich jak Włochy, Holandia i Wielka Brytania. W okresie od stycznia 2002 do czerwca 2003 od 22 do 27 członków sił wojskowych KFOR było podejrzanych o zbrodnie, związane z handlem ludźmi – podaje jednostka policji UNMIK do spraw Handlu Ludźmi i Prostytucji (TIPU). TIPU nie była w stanie udzielić Amnesty International dalszych informacji co do tego, czy wobec tych osób wszczęto jakiekolwiek postępowanie dyscyplinarne.

X X X

Rok 2015. Międzynarodowa izba sądu okręgowego w Kosovskiej Mitrovicy skazała 11 byłych członków albańskiej partyzantki UÇK na kary do 12 lat więzienia za zbrodnie wojenne z lat 1998-99. Dwaj z nich byli współpracownikami b. premiera, Hashima Thaciego. Sędziowie unijnej misji policyjno-prawnej Eulex orzekli, że oskarżeni dopuścili się okrucieństw wobec kosowskich cywilów, przetrzymywanych w obozie, prowadzonym przez Armię Wyzwolenia Kosowa (UÇK), walczącą w czasie wojny z siłami serbskimi. Akty oskarżenia w dwóch procesach tzw. grupy z Drenicy związane były z zabójstwem serbskiego oficera policji i albańskiego cywila, oskarżonego przez UÇK o szpiegowanie na rzecz Serbii. Najwyższą karę otrzymał Sami Lushtaku, jeden z byłych dowódców UÇK, uznany za winnego morderstwa i skazany na 12 lat więzienia. Sylejman Selimi, były ambasador Kosowa w sąsiedniej Albanii i były dowódca UÇK w Drenicy, został skazany na osiem lat więzienia za znęcanie się nad cywilami w czasie wojny. W latach 2009-11 Selimi był dowódcą 2,5-tysięcznych Kosowskich Sił Bezpieczeństwa, szkolonych przez NATO. Pozostałych ośmiu oskarżonych zostało skazanych na kary od trzech do siedmiu lat więzienia.

Eulex, unijna misja, utworzona po ogłoszeniu przez Kosowo niepodległości w 2008 roku, prowadzi sprawy karne, dotyczące przypadków popełnienia zbrodni wojennych przez byłych partyzantów, którzy uważani są przez pobratymców za bohaterów walki o kosowską państwowość. Rok 2022. Izby Specjalistyczne i Prokuratura Specjalistyczna w Hadze, które zajmują się zbrodniami, popełnionymi przez walczącą w Kosowie z siłami serbskimi Armię Wyzwolenia Kosowa (UÇK), wydały swój pierwszy wyrok, skazując na 26 lat więzienia byłego dowódcę UÇK, Saliha Mustafę. Mustafę uznano za winnego zatrzymywania i torturowania w latach 90. Więźniów, postrzeganych jako zwolenników Serbii oraz zamordowanie jednego z nich. Skazany nie przyznał się do stawianych mu zarzutów. Mężczyznę aresztowano w Kosowie w 2020 roku i wysłano do Holandii, gdzie znajduje się siedziba, będących częścią kosowskiego systemu prawnego, Izb Specjalistycznych.

Roman Boryczko,

styczeń 2024