Katastrofy w zakładach jądrowych od 1943 roku i ich skutki (3)
IV. 3. marca 1949 r. w ZSRR w tym samym kombinacie Majak, do rzeki Tecza dostały się duże ilości materiałów radioaktywnych. Napromieniowanych zostało 124 tys. ludzi w 41 wioskach i miasteczkach Uralu. Część z nich (Rosjanie nigdy tego nie ujawnili) dostała śmiertelną dawkę promieniowania. Liczba zmarłych nie została ujawniona.
V. 12. grudnia 1952 r. w Kanadzie miała miejsce pierwsza na świecie poważna awaria w elektrowni jądrowej (Chalk River, stan Ontario). Pomyłka pracownika doprowadziła do częściowego stopienia prętów reaktora i dostania się do gleby 3800 m3 skażonej wody. Wypadek otrzymał „5” – wg ówczesnej klasyfikacji najwyższy stopień katastrofy.
VI. 22. lipca 1954 r., BORAX-1, Idaho, USA, w reaktorze badawczym doszło do stopienia rdzenia
VII. 29. listopada 1955 r. w USA, stan Idaho, EBR-I, kolejna pomyłka człowieka doprowadziła do zniszczenia reaktora eksperymentalnego-badawczego – typu powielającego. VIII. 29. września 1957 r. w ZSRR w obwodzie czelabińskim na Uralu, k/miasta Kysztym (tzw. miasto zamknięte, pierwotna nazwa Czelabińsk 40, zmieniona na Czelabińsk 65) wybuchł zbiornik z radioaktywnymi odpadami w kombinacie Majak. Siła wybuchu odpowiadała 70-100 tonom trotylu. Chmura radioaktywna objęła Czelabińsk, obwód swierdłowski i tiumeński. Promieniowanie osiadło na powierzchnia 20 tys. km2, wg oficjalnych źródeł zmarło 200 osób, 10 000 ewakuowano. Późniejsze dane wskazują na śmierć ponad 8000-13 000 ludzi, 5000 ludzi dostało dawkę powyżej 100 rentgenów (dawka śmiertelna to 200-400 R). W likwidacji uczestniczyło 30 tys. ludzi przez trzy lata. Zarówno katastrofa jak i skutki zostały w ZSRR utajnione. Napromieniowanych wówczas zostało ok. 470 tys. osób. Przez wiele lat nikt nie wiedział o wypadku. 30 skażonych wiosek usunięto z sowieckich map. Wg niezależnych źródeł pełna liczba ofiar może dochodzić do kilkunastu tysięcy. Katastrofa otrzymała 6 stopień wg obecnej skali INES.
http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=296519
Nawet po 1990 roku istnieje na Uralu 45 okręgów zamkniętych, tzw. ZATO, na obszarze tym żyje 1345 000 ludzi. Do dnia dzisiejszego drogi dojazdowe są obstawione tablicami: Wstęp wzbroniony!
IX. 10. października 1957 r. w Windscale, Wielka Brytania – awaria reaktora (INES 5) grafitowego (podobnego do czarnobylskiego [oczywiście odwrotnie – to ruscy zerżnęli reaktory ze zwierciadłem grafitowym, md)] do produkcji plutonu. Spłonęło 11 ton uranu. Chmura radioaktywna skaziła Anglię, Irlandię, dotarła do Belgii, Danii, Niemiec, Norwegii i Szwajcarii. Polskie służby nie informowały o tym fakcie.
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne
10. października 1957 r. rdzeń reaktora zaczął płonąć. Pożar zaprószony podczas rutynowej inspekcji reaktora wymknął się spod kontroli i szalał nieprzerwanie przez 42 godziny. Podczas próby wygaszenia ognia została wypuszczona do atmosfery radioaktywna chmura. Następnego dnia wypuszczono drugą chmurę. Pożar opanowano po dwóch dobach.
Początkowo próbowano ukryć katastrofę. Jedynym ostrzeżeniem był fakt, że zakazano konsumpcji mleka od krów w promieniu 20 mil od reaktora. W rzeczywistości okoliczna ludność otrzymała dawki promieniowania 10-krotnie przekraczające limit na całe życie. Nie zarządzono ewakuacji mieszkańców okolicznych osad, zaś sprzedaż mleka i płodów rolnych – produktów szczególnie podatnych na zanieczyszczenie promieniotwórcze – wstrzymano dopiero po dwóch dniach. Jednak mimo powagi zagrożenia i rażącej niekompetencji zarządu elektrowni, władze Wielkiej Brytanii zdołały przekonać obywateli, że był to jedynie sporadyczny i niegroźny incydent, który nigdy się nie powtórzy.
W celu wymazania z pamięci katastrofy zmieniono nazwę miejscowości na Sellafield. Badania przeprowadzone w latach 90. ujawniły dużą liczbę białaczek u dzieci i raków tarczycy. Odszkodowań nie wypłacono nikomu.
Oficjalnie 33 ludzi zmarło w wyniku katastrofy, u ponad 200 zdiagnozowano raka tarczycy. Po dziś dzień 15 ton zniszczonego zużytego paliwa wciąż znajduje się na miejscu w postaci radioaktywnego popiołu i błota. Reaktor obecnie jest demontowany przy użyciu robotów, skonstruowanych tylko do tego celu. Koszt przedsięwzięcia – 500 milionów funtów.
http://sigma.nowyekran.pl/post/10482,atomowe-pustynie
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne#ixzz1QDNGXDZ0
X. 12-26. lipca 1959 r. Sodium Reactor Experiment – eksperymentalny reaktor chłodzony sodem, doszło do stopienia rdzenia, reaktor rozebrano. (30 mil od śródmieścia Los Angeles, przez 20 lat fakt ten był tajemnicą państwową). Stopieniu uległą 1/3 rdzenia. Uwolnione promieniowanie było 240 razy większe aniżeli w Three Miles Island.
XI. Atomic City w stanie Idaho, USA (INES-4), SL-1, wojskowy reaktor eksperymentalny.
3. stycznia 1961 roku w czasie sprawdzania funkcjonalności prętów kontrolnych operator w elektrowni Atomic City (aktualnie Midway) w stanie Idaho w USA przypadkowo wyszarpnął zakleszczony pręt centralny i doprowadził do szybkiej reakcji (wzrost mocy do 20 tys. MW), odparowania paliwa i zniszczenia reaktora oraz skażenia pomieszczenia. Doprowadziło to do wybuchu radioaktywnej pary, który zabił trzech techników. Jest to pierwszy tego typu wypadek, w którym zginęli ludzie.
„W latach 1957-1985 w fabryce broni nuklearnej w Savannah River koło Aiken w Południowej Kalifornii co najmniej 30 razy – czyli częściej niż raz na rok – miał miejsce przypadek, określany później przez naukowców jako „awaria reaktora o najwyższym stopniu zagrożenia”
http://zielonewiadomosci.pl/tematy/energetyka/rzady-ukrywaja-katastrofy-nuklearne/
XII. luty 1965 r., NS Lenin, reaktor N2 typu OK-10, wymieniony na reaktor OK-900 wraz z pozostałymi 2 reaktorami uległ zniszczeniu.
XIII. 5. października 1966 – Fermi-1, eksperymentalny reaktor na szybkich neutronach, doszło do stopienia rdzenia.
XIV. Kwiecień 1967 r., w ZSRR, znów w kombinacie Majak. Tym razem wiatr podniósł skażone osady z jeziora i chmura pyłu skaziła 1800 km2, na których mieszkało 40 tys. ludzi.
XV. 24. maja 1968 r. – doszło do stopienia rdzenia na okręcie podwodnym K-27, reaktor był chłodzony ciekłym metalem. [sodem, md]
XVI. 21. stycznia 1969 r., reaktor Lucens, Szwajcaria, doszło do stopienia rdzenia, reaktor rozebrano, skutki biologiczne są nieznane. Koszt operacji rozebrania reaktora także jest nieznany.
XVII. 21.X. 1969 r., elektrownia jądrowa Saint-Laurent, reaktor AGC, Francja – wyciekło 50 kg paliwa. Doszło do stopienia rdzenia, reaktor zamknięto. Danych ekonomicznych operacji nie publikowano.
XVIII. sierpień 1969 – poważny wypadek w chińskim kompleksie atomowym, około 10 robotników zostaje skażonych wyższą od „normalnej” dawką promieniowania. Chiny nie opublikowały żadnych danych, dotyczących skażenia terenu, ludzi ani kosztów awarii.
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne#ixzz1QDNOrcNu
XIX.18. stycznia 1970 r. w ZSRR – katastrofa w zakładach w Niżnym Nowgorodzie: przy budowie i testowaniu łodzi podwodnej K-320, został przegrzany reaktor. Skażonych zostało 1000 pracowników. Wielu nie udzielono pomocy. Trzech zmarło na ostrą chorobę popromienną. Pozostali musieli podpisać zgodę na zachowaniu awarii w tajemnicy przez 25 lat. Z 1000 skażonych do 2005 r. przeżyło 380 osób. Trzeba pamiętać, że najczęściej byli to młodzi ludzie z kategorią zdrowia A.
XX. Styczeń i luty 1974 oraz październik 1975 r. – wypadki w elektrowni w Leningradzie. Co najmniej 3 ofiary śmiertelne. Substancje radioaktywne przedostają się do otoczenia. Sowieci nie podali żadnych danych liczbowych.
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne
XXI. 22. marca 1975 w USA w elektrowni Browns Ferry w Alabamie wybuchł pożar. Wywołał go pracownik, który ze świeczką w dłoni próbował naprawić usterkę. Gaszenie kosztowało 10 mln dol., a elektrownia przez rok nie pracowała. Brak informacji o skutkach dla otoczenia.
XXII. 28 marca 1979 r., (INES-5) to dzień największej katastrofy w amerykańskiej energetyce jądrowej. W elektrowni Three Mile Island w Pensylwanii w wyniku poważnych błędów operatorów stopiło się 53 proc. reaktora. Do atmosfery dostały się napromieniowane gazy, a do gleby 185 m3 skażonej wody. Ewakuowano 200 tys. ludzi.
Elektrownia położona była w pobliżu 50-tysięcznego miasta Harrisburg. Likwidacja skutków wypadku trwała do 1990 roku. W wyniku tej katastrofy wypuszczono do atmosfery radioaktywną parę, a radioaktywne chłodziwo dostało się do płynącej nieopodal rzeki. Przypadki raka wśród okolicznej ludności wzrosły dramatycznie. Raporty wykonane po 4 latach wykazały wzrost białaczek, wśród dzieci wzrost wad wrodzonych i raków tarczycy. Co gorsza, spora część reaktora i całej elektrowni wciąż jest napromieniowana. Operacja oczyszczania Harrisburga zajęła 14 lat i kosztowała ponad miliard dolarów. A ruina reaktora jest radioaktywna po dziś dzień.
XXIII. sierpień 1979 – podczas wycieku uranu w tajnym ośrodku nuklearnym w USA, koło Erwin (stan Tennessee), dochodzi do skażenia około 1000 osób.
XXIV. styczeń – marzec 1979 – 4 wycieki radioaktywne w elektrowni atomowej w Tsuruga (Japonia). Napromieniowaniu ulega 278 osób. Brak danych, co do wielkości skażenia i kosztów usuwania awarii.
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne#ixzz1QDNn5Ilt
XXV. 2. lipca 1979 r. doszło do stopienia rdzenia na sowieckim okręcie podwodnym K-19, reaktor był lekkowodny.
XXVI. W nocy z 24. na 25. kwietnia 1986 r w czwartym bloku elektrowni w Czernobylu (INES-7) miała miejsce największa katastrofa na świecie. Nieudany eksperyment z reaktorem RBKM doprowadził do wybuchu i dostania się do atmosfery 190 ton radioaktywnych odpadów. Pracownicy elektrowni dostali dawkę 90 razy większą niż mieszkańcy Hiroshimy. Teren z promieniu 30 km zastał uznany za zamknięty; 19 regionów Ukrainy, Białorusi i Rosji, na którym mieszkało 2,6 mln ludzi zostało poważnie skażonych. Chmura dotarła do całej Europy w tym do Polski. i okrążyła świat 2 razy. W ciągu 10 dni ewakuowano 40 tys. mieszkańców miasta energetyków – Prypeci. Nigdy nie wrócili do domów. W likwidacji skutków katastrofy brało udział ok. miliona tzw. likwidatorów, czyli ludzi przymusowo powołanych do wojska na 3 miesięczne „szkolenia” i 50 000 górników oraz ponad milion żołnierzy i milicjantów wojsk wewnętrznych, pilnujących likwidatorów. Wprowadzono zakaz ujawniania pobytu w strefie. Historie choroby likwidatorów do dnia dzisiejszego nie mogą zawierać informacji o braniu udziału przez chorego w pracach w terenach skażonych.
XXVII. Goiânia, Brazylia (INES-5). 13. września 1987 roku w brazylijskiej Goiânii doszło do radioaktywnego skażenia, w wyniku którego zginęły cztery osoby, a ponad 100 tys. zostało napromieniowanych w stopniu narażającym życie i zdrowie.
XXVIII. 25-28. czerwca 1989 doszło do stopienia rdzenia na sowieckim okręcie podwodnym K-192.
XXIX. Kwiecień 1993 – po wybuchu w fabryce przetwarzania paliwa nuklearnego, w Tomsku-7, tajnym mieście w zachodniej Syberii, powstała chmura radioaktywna, zawierająca uran 235, pluton 237 i inne substancje rozszczepialne. Chmury radioaktywnego pyłu skaziły teren o powierzchni 25 km2. Dokładne okoliczności wypadku nie są jasne. W miejscu wybuchu radioaktywność wciąż przekracza 700 razy dozwolony poziom.
http://www.eioba.pl/a/33mj/katastrofy-nuklearne#ixzz1QDNxLPBZ
XXX. W 1997 w japońskiej elektrowni atomowej w Tokai nastąpił wyciek silnie radioaktywnego uranu z 2000 baryłek odpadów radioaktywnych. Deszcz, przedostając się do miejsca ich magazynowania, powodował korozję baryłek. Już w 1982 firma otrzymała pierwszy monit w tej sprawie, ale go zlekceważyła. Dane liczbowe, określające wielkość skażenia i konsekwencje biologiczne są niedostępne.
XXXI. Tokaimura w Japonii (INES-4). 30. września 1999 roku błąd ludzki oraz względy ekonomiczne doprowadziły do katastrofy w elektrowni atomowej w Tokaimura. W czasie przelewania roztworu tlenku uranu do zbiornika, do eksperymentalnego reaktora powielającego, pracownicy zakładów przypadkowo doprowadzili do rozpoczęcia reakcji rozszczepienia. Dwie osoby zmarły, a ponad 600 zostało silnie napromieniowanych. Skażenie przekroczyło normy do 15 tys. razy.
XXXII. 9. sierpnia 2004 r. w Japonii w elektrowni Mihama, położonej 320 km na zachód od Tokio w turbinie trzeciego reaktora nastąpił gwałtowny wzrost temperatura pary do 200 st. C. Poważnie poparzonych zostało ok. 200 osób, cztery zmarły, a 18 zostało kalekami. Nie podano wielkości skażenia, ani powodu wydostania się pary z obiegu. W 2006 roku sąd nakazał zamknięcie elektrowni, gdyż nie była właściwie zabezpieczona na wypadek trzęsienia ziemi.
XXXIII. Fukushima, Japonia (INES-7). 11. marca 2011 roku, w położonej ok. 250 km na północ od Tokio elektrowni Fukushima I doszło do stopienia rdzeni w 3 reaktorach. Strefę 30 km uznano za zamkniętą. Wybuch nastąpił w dwa dni po trzęsieniu ziemi. Związek z trzęsieniem ziemi nie jest oczywisty. Ewakuacja objęła ok. 400 000 ludzi, ale dane te nie są potwierdzone. Chmura radioaktywna dotarła po ok. 3 tygodniach do Polski.
W 1990 roku Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, na skutek katastrofy w Czernobylu dokonała kolejnej manipulacji, polegającej na zamianie poprzedniej skali oceny stopnia awarii w elektrowniach jądrowych z 3-stopniowej na siedmiostopniowy system, gdzie poziom 0 oznacza brak albo zakłócenie mało znaczące dla technicznego bezpieczeństwa elektrowni, poziom 1 – anomalie, poziomy 2 i 3 – incydenty, a stopnie 4 do 7 obejmują poważne awarie (wypadki). Sytuacja w elektrowni atomowej Fukushima ma 7. stopień w skali INES.
Przed katastrofą w Czernobylu uważano, że największą projektową awarią jest stopienie rdzenia. Obecnie wprowadzono system bardzo opisowy, ale mało precyzyjny. Przymiotniki w rodzaju poważny, wielki są nienaukowe i nie powinny być stosowane w naukach ścisłych.
Prawdopodobnie, jak uczy doświadczenie, skala zostanie znów zmieniona – rozszerzona za kilka lat z powodu katastrofy w Fukushimie.
Piśmiennictwo
- HYPERLINK:
http://srodowisko.ekologia.pl/ochrona-srodowiska/Najwieksze-katastrofy-jadrowe-w-historii,15056.htm
Jak podano na początku opracowania, przemysł jądrowy jest działem podlegającym wojsku, a więc pod „ochroną” tajnych służb. Tajne służby we wszystkich krajach zachowują się podobnie. Przykładem jest dramat Karen Silkwood.. Pani ta pracowała w zakładach jądrowych Kerr-McGee i zebrała materiały, świadczące o dużych nieprawidłowościach w zakładzie, grożących katastrofą. Po zgromadzeniu dowodów, obciążających zarząd, Karen Silkwood zdecydowała się przekazać je prasie. W drodze na spotkanie z reporterem New York Timesa zginęła w wypadku samochodowym 27. września 1974 roku.. Po jakimś czasie jednak na światło dzienne wypłynęły dowody świadczące o tym, że Karen padła ofiarą spisku. Koronnym argumentem był fakt, iż materiały obciążające zarząd Kerr-McGee znikły z bagażnika samochodu przed przybyciem policji. Na miejscu wypadku obecny był więc ktoś, komu zależało na udaremnieniu ich publikacji. Na karoserii samochodu znaleziono dwa podejrzane wgłębienia. Również długie ślady hamowania na nawierzchni drogi potwierdzały hipotezę, iż kraksa nie była dziełem przypadku.
A. O. Pipkin, policyjny ekspert od wypadków drogowych, po zbadaniu śladów orzekł, że „istnieje wystarczająca liczba dowodów na to, iż pojazd został uderzony i zepchnięty przez inny samochód”. Podczas procesu, wytoczonego zarządowi Kerr-McGee przez rodzinę zmarłej ujawniono, że Karen była pod stałym nadzorem elektronicznym wydziału policji stanowej Oklahomy. Wyszły też na jaw szczegóły współpracy agencji rządowych i wysokich urzędników policji, obejmujące m.in. prowadzenie kartotek „dysydentów”, podsłuch i inne formy nadzoru nad osobami, które krytykowały technologie jądrowe. Nie ulega wątpliwości, iż plan „uciszenia” Karen Silkwood był realizowany z polecenia najwyższych władz USA. Żadnemu z członków zarządu Kerr-McGee, agentów FBI i oficerów policji stanu Oklahoma nie przedstawiono w sądzie jakichkolwiek zarzutów. Dochodzenie w sprawie śmierci Karen Silkwood zamknięto przed czasem.
http://blurppp.com/blog/?p=1705
Piśmiennictwo, cd.
1. J. Jaśkowski, Czernobyl – pięć lat później, Gdańsk 09.1991, ss. 109-133.
2. Lipolitas Pacjauskas, Birute Vesaitem Some Effect of the Charnobyl disaster in Lithuania, Gdańsk 09.1991, ss.133-143.
3. R. Łatypowa, Medical Aspect od Ecological catastrofe on the South of Ural, Gdańsk 09.1991.
4. W. Łorinow, Raport o łotewskich ofiarach Czernobyla, Gdańsk 09.1991, ss.179-185.
M. Giedź, Searching for prof. A. J. Volkow, List GTN w sprawie uprowadzenia prof. Wołkowa, Gdańsk 1991.
5. A. Curiskis et all, Uszkodzenia i zachorowania układu oporowo-ruchowego u likwidatorów skutków awarii czernobylskiej, Gdańsk 12.V.1993.
6. E. Curbakowa et all, Skutki katastrofy w Czernobylskiej Elektrowni Jądrowej, 21-23.V 1993.
7. G. Purina et all, State Childrens Hospital “Gailezers” Latvian State Medical Genetics Centre Riga. Latvia. Incidence oh Down Syndrom in Latvia, Darłowo 1999.
8. J. Jaśkowski, J. Łukowicz, Jonizacja powietrza a wzrost nowotworów, Fizyka i elektronika w medycynie: XI Sympozjum, Gdańsk, 5-6.12.1986. J. Jaśkowski et all, Effect of air ions on L 1210 cells: changes in fluorescence of membrane-bound 1,8-aniline-naphtalene-sulfonate (ANS) after in vitro exposure of cells to air ions, Gen. Physiol. Biophys.1986, t. 5, ss. 511-516.
9. J. Jaśkowski, J. Łukowicz, Aerojon and tumor growth, 9th International Biophysics Congress, Jerusalem, Israel, August 23-28, 1987.
10. J. Jaśkowski, Jeszcze raz o promieniowaniu i elektrowniach atomowych, Aura 1987, nr 11, ss. 33-34.
11. J. Jaśkowski, J. Łukowicz, Jonizacja powietrza a wzrost nowotworów, Człow. Popul. Środ.1987; t. 4, nr 20/21, ss. 144-146.
12. J. Jaśkowski, Skutki radiobiologiczne katastrofy w Czernobylu, Fizyka i elektronika w ochronie zdrowia i środowiska: XII Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe/Polskie Towarzystwo Fizyki Medycznej, Gdańsk, 1987.09.
13. J. Jaśkowski, Czernobyl po dwu latach, Fizyka i elektronika w ochronie zdrowia i środowiska: XIII Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe: Polskie Towarzystwo Fizyki Medycznej, Polskie Towarzystwo Biofizyczne, Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, Gdańsk, 12.02-03.1988.
14. J. Jaśkowski, Elektrownie jądrowe a zdrowie, VI Krajowy Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy, Gdańsk, 20-22. października 1988.
15. J. Jaśkowski, J. Terlecki, Popromienne skutki somatyczne, Wiad. Lek.1988; t. 41, nr 18, ss. 1252-1259.
16. D. Konkol, J. Jaśkowski, Energetyka jądrowa i co dalej?, Ochrona środowiska człowieka: materiały do sesji naukowych 1. i 2 . – Gdańsk 1989/Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
17. J. Jaśkowski, Skutki Czernobyla – raz jeszcze, Pol. Przegl. Radiol.1990, t. 54, nr 1/2, ss. 80-82.
18. S. Albinowski et all, Raport w sprawie elektrowni Żarnowiec, Warszawa, 6. czerwca 1990 r., Warszawa, Editions Spotkania, 1990.
19. J. Jaśkowski, Dynamika zachorowań w rejonach Homla i Grodna po wypadku w czernobylskiej elektrowni atomowej, I Międzynarodowe Bałtyckie Forum Ekologiczne w Gdańsku, [16-17. listopada 1990 r.]; [II Bałtyckie Forum Ekologiczne, 3-5. maja 1991 r., Darłowo].
20. J. Jaśkowski, International Atomic Energy Agency what for and who for?!!!. I Międzynarodowe Bałtyckie Forum Ekologiczne w Gdańsku, [16-17. listopada 1990 r.].
21. J. Jaśkowski et. all, Katastrofa w Czernobylu a Polska, raport, GTN. Gdańsk, Wydaw. Gdańskie, 1992.
22. International Commission on radiological Protection, www.llrc.org.
23. L. Tomiałojć, Nie spieszmy się z atomem, Przegląd 22.02.2009.
24. A. Fajst, Bezpieczeństwo w energetyce jądrowej…, Wydział Fizyki Polit. Warszawskiej.
25. Jacek Kaniewski, Bezpieczeństwo dostaw paliwa do elektrowni jądrowych w Unii Europejskiej, Postępy Techniki Jądrowej vol. 51. z. 2.2008.
26. Państwa wschodzącej energetyki jądrowej, Postępy Techniki Jądrowej vol.50.2. 2007.
[Umieszczam materiał przeglądowy ze względu na TOTALNĄ blokadę takich danych w mediach oficjalnych. Tekst przejrzałem krytycznie. M. Dakowski]
Za: http://dakowski.pl//index.php?option=com_content&task=view&id=9095&Itemid=44