Themersonowie i awangarda
W grudniu publikowaliśmy wnikliwy tekst Agnieszki M. Wasieczko O potrzebie tworzenia widzeń Franciszki i Stefana Themersonów, omawiający ich twórczość filmową:
http://www.bezjarzmowie.info.ke/test/?p=8156,
http://www.bezjarzmowie.info.ke/test/?p=8239,
http://www.bezjarzmowie.info.ke/test/?p=8274,
http://www.bezjarzmowie.info.ke/test/?p=8311
Dziś w Łodzi otwarcie wystawy Themersonowie i awangarda…
* * *
Od 22. lutego do 5. maja 2013 roku | Muzeum Sztuki ms2 w Łodzi
Łącząc poetykę fotomontażu z lirycznym wymiarem kadru filmowego, Themersonowie wyprzedzili o kilkadziesiąt lat doświadczenia artystów spod znaku nowych mediów. Podkreślając różnorodność wątków twórczości Themersonów, wystawa ujawni korespondencje między ich pracami, a wybranymi pracami przedstawicieli pierwszej awangardy i sztuki współczesnej.
Wystawa ukaże charakter współpracy między dwojgiem artystów, którzy w latach 30. ubiegłego stulecia zaproponowali, unikalną i bezprecedensową w kontekście polskim, formułę filmu eksperymentalnego. On – pisarz, artysta i kompozytor. Ona – malarka, ilustratorka książek, scenografka. Franciszka i Stefan Themersonowie zajęli się wspólnym tworzeniem filmów eksperymentalnych i należeli do grona najbardziej wszechstronnych twórców awangardowych w polskiej sztuce XX wieku.
Zamierzeniem projektu jest przybliżenie współczesnym odbiorcom idei awangardy w rozumieniu Themersonów. Idea ta kojarzyła ich prace z funkcją wypracowywania środków służących osiągnięciu stanu jedności doświadczenia zmysłowego i aktywizacji możliwości intelektualnych odbiorcy.
Program ten realizowali w ramach poszukiwań o charakterze intermedialnym, badających korespondencje między przekazami artystycznymi, formułowanymi za pomocą różnego rodzaju mediów: fotogramu, rysunku, obrazu malarskiego, tekstu literackiego. Modelem i stałym punktem odniesienia dla tych praktyk był film, pojmowany przez Themersonow jako medium, dopuszczające różnorodność procedur obrazotwórczych oraz wyposażone w funkcję stymulatora procesów wyobraźni.
Zaproponowana przez Themersonów poszerzona formuła filmu kojarzy twórczość artystyczną z funkcją umożliwiania dostępu do rzeczywistości – odzyskiwania rzeczywistości rzeczy, przesłoniętej przez języki polityki oraz ideologii. W obliczu doświadczeń wojennych kojarzyli oni ducha awangardowej rebelii ze sprzeciwem wobec wszelkich przejawów konserwatyzmu i instrumentalnie pojmowanej racjonalności. Twórczość Themersonów uznać można zatem za uogólnienie idei klasycznej awangardy, próbę jej ocalenia i zaszczepienia w nowym kontekście historycznym – zdewastowanym krajobrazie kulturowym powojennej Europy.
Wystawa obejmować będzie projekcje ocalałych filmów Franciszki i Stafana Themersonów: Przygoda człowieka poczciwego (1937), Calling Mr. Smith (1943) oraz Oko i ucho (1944-45), związane z twórczością filmową kolaże i fotogramy Stefana Themersona. Ponadto będzie można zobaczyć bogaty wybór prac rysunkowych i malarskich Franciszki Themerson oraz zrealizowane wspólnie przez Franciszkę i Stefana publikacje wydawnictwa Gaberbocchus Press.
Zostaną ujawnione również pokrewieństwa między postawami Themersonów, a postawami innych artystów, kojarząc ich prace z pracami m.in. Jankela Adlera, Raoula Hausmanna i Kurta Schwittersa. Dopełnieniem projektu będą dwie prace współczesne – Jarosława Kozłowskiego i Wojciecha Pusia.
Prezentowane na wystawie prace pochodzą z kolekcji: Muzeum Sztuki w Łodzi, Sprengel Museum w Hanowerze, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Themersons Archive w Londynie, Ubu Gallery w Nowym Jorku, Israeli Museum w Jerozolimie, Fundacji Signum, kolekcji prywatnych we Francji i w Polsce.
Dopełnieniem wystawy jest komiks ,autorstwa Franciszki Themerson oraz program wydarzeń towarzyszących. Wydany zostanie również obszerny, bogato ilustrowany katalog.
Kurator: Paweł Polit
Themersonowie i awangarda
Franciszka & Stefan Themerson oraz Jankel Adler, Raoul Hausmann, Jarosław Kozłowski, Wojciech Puś i Kurt Schwitters
Wernisaż: 22. lutego 2013 roku, godz. 18:00
Wystawa potrwa do 5. maja 2013 roku
Muzeum Sztuki, ms2
ul. Ogrodowa 19
Łódź