Rzeka Myśla – piękno, natura, tajemnice, gospodarka, turystyka, „biały węgiel” (2)

 

 

 

 

 

 

 

 

Pod względem obszarów chronionych Myśla w swoim górnym biegu przepływa przez obszar chronionego krajobrazu pod nazwą „B Myślibórz”, w środkowym biegu, przez obszar chronionego krajobrazu, „A Dębno – Gorzów” a dolny bieg i ujście znajdują się na terenie Parku Krajobrazowego Ujście Warty, utworzonego w 1996 r. Obszar chronionego krajobrazu „B Myślibórz”: rzeka Myśla i jej dolina, występują różne zbiorowiska roślinne wodne i bagienne, zbiorowiska leśne: łęgi olszowy i jesionowo–olsowy, jesionowo–wiązowy, ols porzeczkowy, grąd środkowoeuropejski, buczyna pomorska, kwaśna buczyna niżowa, kwaśna dąbrowa, świeży bór sosnowy, bór mieszany sosnowo–dębowy[1] ptaki: zimorodki, siniaki, bociany czarne, gęgawy, perkozy rdzawoszyje, żurawie, kania czarna i ruda, puszczyki, pójdzki i płomykówki, nietoperze, ryś, bobry, traszka grzebieniasta. Oprócz typowych zwierząt leśnych występują wydra i żółw błotny oraz większość gatunków ryb typowych dla środowiska rzecznego. Hodowla pstrągów. Nad Myślą przy ujściu do Odry, w jej środkowym i górnym biegu znajduje się obszar natura 2000 z Obszarami Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Ostoja Witnicko–Dębniańska PLB 320015, dolina rzeki Myśli i Kosy. Miejsca gniazdowania i żerowania ptaków. Pow. 30 921 ha, Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOO) ostoja siedliskowa Gogolice–Kosa, pow. 1 425 ha, obszar obejmuje dolinę Myśli i Kosy, a występują tu: łęgi, zbiorniki wodne, torfowiska, trzęsawiska, żółw błotny, kumak nizinny, wydra, bóbr, żurawie, zimorodek. Pojezierze Myśliborskie, PLH 320014, pow. 4 296 ha i Dolna Odra, PLH 320037, pow. 29 340 ha[2]. W pobliżu Gudzisza UŻYTEK EKOLOGICZNY „TORFOWISKO GUDZISZ”.

Położony on jest na południe od wsi Gudzisz, Leśnictwo Reczyce, oddz. 197g, Leśnictwo Drzewice, oddz. 212 b, obręb leśny Namyślin, Nadleśnictwo Dębno. Użytek znajduje się na Obszarze Chronionego Krajobrazu „A” Dębno – Gorzów. Obszar 15,73 ha. Jest to kompleks mokradeł i 3 niewielkie jeziorka śródleśne – jeziorko torfowiskowe Żurawie – zarastające, na którym rośnie wierzba biała (obw. 650 cm), jeziorko Madeja – siedlisko żurawi, bociana czarnego, perkoza rdzawoszyjego. Bogata szata roślinna: płaty osoki aloesowej, grążel żółty, oraz torfowiska i płaty roślinności wodnej, szuwarowej, mszarnej i zaroślowej z wierzbą i olsem porzeczkowym. Występują tu liczne rzadkie i chronione gatunki roślin i zwierząt. Zadaniem użytku jest ochrona procesu sukcesji pierwotnej polegającej na zarastaniu zbiornika wodnego i rozwoju torfowiska. Na terenie użytku znajduje się złoże torfu mechowiskowego „Chwarszczany” o zasobach 183 000 m³, gytii ilastej 205 000 m³, miąższość do 2,8 m.[3]

Między Gudziszem a Reczycami przy „Modrzewiowym Lesie”– punkt widokowy „Koniec Świata”.

Nad Myślą i w Myśli znajdują się POMNIKI PRZYRODY: Lipa szerokolistna Tilia grandifolia, obwód 435 cm, wys. 26 m, na cmentarzu komunalnym w Namyślinie, działka nr  227.[4] Lipa została posadzona w 1826 r. na grobie nadleśniczego Lindstädt, aby upamiętnić jego nazwisko. Dwa polodowcowe granitowe głazy narzutowe w korycie Myśli na zachód od wsi Reczyce. Pierwszy – „Hipopotam” długość ok. 4 m, szer. ok. 1,5 m, wys. od dna ok. 1,5 m. Leży w zakolu rzeki.  Drugi głaz, o regularnych rozmiarach ok. 1,5 m. Leży ok. 100 m poniżej pierwszego. Działka nr 26 Reczyce.[5]

 Proponowane obiekty przyrodnicze do ochrony na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu „A” Dębno – Gorzów, w gminie Boleszkowice: Rezerwat Przyrody „Torfowisko Gudzisz”. Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej: „Dolina Myśli” i „Kamienne Dno”. Pomniki przyrody: wiąz polny w Namyślinie i wiąz w Gudziszu.

Na uwagę zasługuje tak zwany „Dąb Pokoju”, Friedeneiche, znajdujący się na skrzyżowaniu dróg z Namyślina do Kostrzyna i Drzewic (leśnej). Dąb został posadzony dla uczczenia zakończenia wojny francusko–pruskiej w 1871 r. Wojna zakończyła się zwycięstwem Prus i w konsekwencji zjednoczeniu Niemiec pod ich przewodnictwem. W okresie międzywojennym miejsce to było traktowane jako punkt spotkań zakochanych.

Okazałe drzewa to 2 lipy przy moście na Myśli o obwodach pni 350 i 300 cm.

Stare zadrzewienia przydrożne znajdują się na terenie stacji kolejowej – aleja klonowa i we wsi – aleja lipowa.

Na rzece funkcjonuje szlak kajakowy nr 220 o długości 85 km, opisany przez Narcyza  Bondyra[6] (jak do tej pory jest to jedyny opis szlaku, wydany drukiem).  Początek szlaku rozpoczyna się na plaży miejskiej w Lipianach a następnie przebiega przez następujące miejscowości i jeziora: – Jezioro Wądół – Jezioro Kościelne – Jezioro Będzin – Głazów – Jezioro Łubie –  Dąbrowa –  Czółnów – Jezioro Myśliborskie – Myślibórz – Jezioro Wierzbnickie – Myśliborzyce – Wierzbówek – Zarzecze – Staw – Mystki – Dolsk – Barnówko – Mostno – Cychry – Dargomyśl – Chwarszczany – Gudzisz – Reczyce – Namyślin – Chlewice – ujście do Odry – koniec szlaku. Rzeka ma kręty bieg, brzegi są często urwiste, porośnięte lasem, podmywane przez nurt. Głębokość koryta przekracza 1 m, szerokość do ok. 25 m, dno głównie piaszczyste. Średnia prędkość spływu: 2,74 km/h. Miejscami rzeka ma charakter górski.

Na rzece znajduje się około 60 budowli technicznych i hydrotechnicznych takich jak: jazy – 6, przepusty – 3, mosty kolejowe – 5, drogowe betonowe – 23, drewniane – 9, młyny – 2, oraz MEW (małe elektrownie wodne), których jest 6 (Barnówko, Dargomyśl, Chwarszczany, Gudzisz, Reczyce i Namyślin), dawniej na rzece znajdowało się znacznie więcej młynów wodnych (Myślibórz, Zarzecze, Dolsk – młyn szachulcowy nad Myślańskim Kanałem, Barnówko, Dębno, Chwarszczany, Namyślin), w Reczycach znajdowała się kuźnica żelaza, a w Gudziszu folusz. W pobliżu rzeki znajdują się 2 kopalnie kruszyw (żwirownie) Gudzisz – 2,5 ha i Wyszyna 0,5 ha. oraz w Barnówku największa kopalnia ropy naftowej i gazu ziemnego w Polsce!!!

Stan czystości rzeki można ocenić na podstawie badań, przeprowadzonych w 1994 r. w 3 punktach pomiarowo-kontrolnych: Myślibórz – 65,4 km, Dolsk – 43,2 km, Chlewice -1,7 km. Wyniki przedstawiały się następująco: substancje organiczne – II kl. czystości, zasolenie -III kl., zawiesiny – I kl., nutrieny III kl., metale I kl., saprobowość II, III i I kl., stan sanitarny pozaklasowy oraz badań z 1996 r., przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. w 2. punktach pomiarowo-kontrolnych, w Dolsku i Namyślinie. Wyniki badań są następujące: według cech fizyczno-chemicznych: NON, III kl., saprobowości: II, II kl., stanu sanitarnego: NON, NON. Stan czystości osadów rzecznych określono na podstawie badań w latach 1991 i 1994 na stanowisku badawczym nr. 46 w Namyślinie. Zostały one przeprowadzone przez Centralne Laboratorium Chemiczne Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, na zlecenie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, Wykazały podwyższone zawartości metali ciężkich: bar, miedź, chrom, rtęć, ołów, cynk, stront. W 2000 r. stwierdzono w Barnówku za śluzą na długości 2 – 3 km bardzo duże zanieczyszczenia odprowadzanymi do niej ściekami. Na tym odcinku rzeki znajdują się stawy rybne. Obecnie, największe zagrożenie ekologiczne stanowi ferma gęsi w okolicy miejscowości Staw. Projektowany korytarz ekologiczny Dolina Myśli jako tzw. korytarz wewnętrzny. Dolina Myśli z systemem jezior i terenów podmokłych pełni funkcję korytarzy ekologicznych o znaczeniu regionalnym. Są to naturalne drogi migracji zwierząt, związanych z ekosystemami wodnymi, często pomiędzy odległymi strefami faunistycznymi oraz naturalne powiązania pomiędzy istniejącymi i proponowanymi przyrodniczymi obszarami chronionymi. Układ rzeczno-jeziorny Myśli odgrywa dużą rolę jako łącznik ważnych ogniw krajowego systemu obszarów chronionych. (cdn.)

 

Tekst i zdjęcia: Marek Karolczak

 

 

 

 

 

 

Na fotografiach: Myśla w Myśliborzu i Namyślinie