Między kolektywizmem a indywidualizmem – awangarda japońska w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku
Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki
zaprasza na dzień otwarcia wystawy
Czwartek, 25. listopada w godzinach 12:00-20:00
Zachęcamy do umawiania indywidualnych rozmów i nagrań z kuratorką wystawy.
W Zachęcie zostanie otwarta wielka wystawa japońskiej awangardy, prezentująca dzieła dwóch dekad przełomowych dla rozwoju sztuki współczesnej w tym kraju. To właśnie w latach 50. i 60. – po powojennej traumie – dokonywały się radykalne przemiany, w wyniku których wyłoniła się Japonia znana nam dzisiaj.
Na wystawie będzie można zobaczyć dzieła najważniejszych artystów tamtego okresu, niezwykle rzadko pokazywane poza Japonią oraz dokumentację ówczesnych ruchów awangardowych.
Potrzeba odrodzenia się po latach wyniszczającej wojny sprawiła, że Japonię lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych cechowała niespotykana dotąd dynamika przemian. Podnoszący się z wojennych zniszczeń kraj w zawrotnym tempie przeistaczał się w największą gospodarkę w Azji i drugą co do wielkości gospodarkę świata — w 1964 roku Japonia została gospodarzem Letnich Igrzysk Olimpijskich w Tokio, a w 1970 roku w Osace otwarto wystawę światową Expo’70. Tytułowe dekady, chociaż zakotwiczone jeszcze w doświadczeniach wojennych i powojennego fermentu politycznego, stały się okresem, w którym dokonała się redefinicja japońskiej kultury.
Zgromadzone na wystawie dzieła i dokumentacja reprezentują rozwijające się w tamtym okresie dziedziny sztuki, takie jak malarstwo, instalacja, performans, fotografia, film, rysunek czy grafika i towarzyszące im praktyki artystyczne. Oddają dynamikę i energię sztuki rodzącej się w wyjątkowym okresie społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, który wówczas, po raz pierwszy w swojej historii, włączył się w globalne procesy przemian. Wyjątkowy splot okoliczności, ale też otwarcie Japonii na wpływy Zachodu stworzyły w latach pięćdziesiątych XX wieku sprzyjające warunki dla rozwoju sztuki awangardowej. Artyści, którzy poczuli się uwolnieni od dawnych wzorców czy idei, budowali nowe strategie twórczości dalekie od znanych wcześniej form narzucanych przez istniejące w Japonii tradycyjne, oparte na hierarchii organizacje i stowarzyszenia.
Wystawa w Zachęcie pokazuje dzieła i twórców, którzy zerwali z konwencjonalnym pojmowaniem sztuki, i skupia się przede wszystkim na zjawisku powstających w tym czasie awangardowych grup i kolektywów artystycznych. Znalazły się na niej m.in. prace tzw. malarzy reportażystów (zwanych też awangardowymi realistami), podejmujących tematy związane z doświadczeniem wojny i radykalnymi powojennymi transformacjami, ważne kwestie polityczne i społeczne, kluczowe dla zrozumienia ówczesnej rzeczywistości Japonii. W niespokojnych politycznie latach pięćdziesiątych w różnych częściach kraju powstawały nowatorskie ruchy i grupy artystyczne. Sieć wzajemnych powiązań indywidualności artystycznych i kolektywnych praktyk wystawa pokazuje poprzez dzieła i dokumenty archiwalne grup takich jak Jikken Kôbô, Demokratyczne Stowarzyszenie Artystów, Stowarzyszenie Artystyczne Gutai, Kyűshű-ha (Szkoła z Kiusiu) czy grupa fotograficzna Vivo. Lata sześćdziesiąte przyniosły, z jednej strony, szereg wybitnych realizacji przedstawicieli starszej generacji, z drugiej — zaowocowały twórczością nowego pokolenia, którego radykalne instalacje czy performanse zmieniły oblicze awangardy japońskiej. Na wystawie można zobaczyć prace i dokumentacje akcji grup takich jak Neo Dada, Zero Jigen, Hi Red Center, The Play, GUN (Grupa Ultra Niigata), Bikyôtô, Provoke. Manifestujące się na wiele sposobów próby pogodzenia pozornie przeciwstawnych postaw — indywidualizmu i kolektywizmu – okazały się ożywcze dla rozwoju japońskiej sztuki współczesnej. W efekcie wystawa łączy dzieła i praktyki, które uczyniły Japonię nowym ośrodkiem życia artystycznego.
Między kolektywizmem a indywidualizmem — awangarda japońska w latach
pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku
25.11.2021–13.03.2022
Kuratorka: Maria Brewińska
Wystawa współorganizowana z The Japan Foundation
Współpraca: Takamatsu Art Museum, National Museum of Modern Art Tokyo oraz
Museum of Modern Art, Kamakura & Hayama
Honorowy patronat: Ambasada Japonii w Polsce
Instytucja finansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W zaproszeniu i plakacie wykorzystano:
The Play, Podróż: Happening w jaju, fotografia, 1.08.1968,
Kushimoto, Wakayama, dzięki uprzejmości Keiichiego Ikemizu
