Mieczysław Münz

Mieczysław Münz urodził się w Krakowie 31. października 1900 r.

W latach 1920-30 przez publiczność i krytyków był uważany za fortepianowego interpretatora najwyższego kalibru. Jednakże pozostało po nim tylko jedno komercyjne nagranie, gdyż cierpiał na nieuleczalny „niedowład” (?) prawej ręki, który skutecznie zakończył jego karierę koncertową w wieku czterdziestu lat.

Niemniej jednak artystyczne dziedzictwo Münza do dzisiaj jest z nami dzięki dużej liczbie uczniów, którzy własną grą i nauką odzwierciedlają szlachetne pianistyczne tradycje, reprezentowane przez Münza. Jakkolwiek bardzo interesujące są nagrania, jakie teraz możemy usłyszeć, dwa ostatnio odkryte, dzięki wysiłkom kierowników Fundacji Wiedzy Mieczysława Münza zapisy większych dzieł Münza na fortepian i orkiestrę. Te wartościowe osiągnięcia są teraz dostępne na Americus CD i częściowo rekompensują nieobecność nagrań studyjnych.

Rozpoczynając naukę w Konserwatorium Krakowskim w wieku dziewięciu (!) lat, Münz pracował pod opieką Jerzego Lalewicza (1877-1951), który studiował w St. Petersburgu z asystentką Leschetizky’ego (i jego drugą żoną) – Anetą Jesipową. Trzy lata później Münz debiutował w jego rodzinnym mieście grające Koncert nr 1 Czajkowskiego. Jego młodzieńcze lata upływały przeważnie w Wiedniu (gdzie Lalewicz otrzymał posadę na Akademii Wiedeńskiej) . Odbył też krótki okres służby wojskowej. Następnie zatrzymał się w Berlinie, w domu Ferruccio Busoniego. Münz wkrótce został częścią sławnego Koła Busoniego i w wieku 20 lat zachwycał miejscowe audytorium grając jednego wieczoru trzy koncerty (Pierwszy… Liszta, Pierwszy… Brahmsa, i Wariacje Symfoniczne Francka) z Berlińską Orkiestrą Symfoniczną. Dwa lata później przebył Atlantyk, by zadebiutować w Nowym Yorku. „Koncerty fortepianowe na tak wysokim poziomie, jak wykonany tej nocy w Aeolian Hall były już słyszane, ale niezbyt często w tym sezonie” – relacjonował The New York Tribune. Grało tak przed Münzem nie więcej niż pół tuzina ludzi, mocno oklaskiwanych jako wirtuozi” .

Münz wkrótce zdecydował osiedlić się w Stanach Zjednoczonych i następne dwie dekady jego kariery były oddane obszernym koncertom. Trasy koncertowe wiodły przez Europę i Skandynawię, Daleki Wschód i Amerykę Południową.

W U.S.A. występował z orkiestrami Nowego Jorku, Bostonu, Filadelfii, Saint Louis, Cincinnati i wielu innych miast, współpracował z dyrygentami takimi jak: Reiner, Koussevitzky, de Sabata, Mengelberg i Gabrilowitsch. Repertuar Münza był wszechstronny i obejmował wszystkie standardowe arcydzieła (włączając Wariacje Bacha wg Goldberga ), imponujący wybór interpretacji (przez Liszta, Busoniego, Tausiga, Godowsky’ego, Dohnanyi oraz innych), podążał też szlakiem takich kompozytorów jak Liadow, Poulen czy Rodrigo. Szczęśliwie dla potomności Münz zbierał obszerne pliki programów ze swoich koncertów oraz wycinki z gazet, którym udzielał wywiadów. Z tych materiałów stworzył serię albumów. Dzięki hojności Waltera Hautziga, są one teraz częścią Kolekcji Münza, ulokowanej przy Międzynarodowym Archiwum Fortepianu na Uniwersytecie Maryland.

Jeden z bardziej niezwykłych występów w karierze Münza zdarzył się całkiem niespodziewanie 26. stycznia 1925. Audytorium zebrało się w Carnegie Hall by posłuchać utworów Chopina i Liszta w wykonaniu Ethel Leginskiej. Münz właśnie wracał do Nowego Jorku z trasy koncertowej i pragnął mieć wolny wieczór, zdecydował się jednak wysłuchać koncertu swej koleżanki.

Kiedy o  9.00, nie zjawiła się jeszcze Leginska (zagubiła się ponoć w drodze na koncert), Münz wspaniałomyślnie zaoferował się zagrać w jej miejsce. Drobna zmiana układu programu była konieczna, ale Münz, słysząc powtarzające się owacje publiczności, wychodził wielokrotnie na bis. Krytyk Muzycznej Ameryki notował że „Jego styl jest stonowany i dźwięczny, oraz technicznie wielce zręczny”. Chwalił również: „Münza charakteryzują precyzja, wdzięk i elastyczność gry”.

W 1925 Münz rozpoczął imponującą serię posad nauczyciela na przodujących konserwatoriach amerykańskich: pierwsza w Cincinnati, pięć lat później w Filadelfii w Instytucie Curtisa (na zaproszenie kierownika instytutu Józefa Hofmanna, wielkiego wielbiciela umiejętności Münza). On też przyjmował ograniczoną liczbę studentów do Konserwatorium Peabody w Baltimore. Po drugiej wojnie światowej i aż do 1963 Münz kierował energicznie w Peabody wydziałem fortepianu, następnie przez dwanaście lat uczył w Szkole Juilliarda w Nowym Yorku. Münz poświęcał się też pracy w Japonii, gdzie regularnie prowadził zajęcia na poziomie mistrzowskim, podczas letnich miesięcy przy Uniwersytecie Gedai w Tokio.

Pośród licznych pianistów którzy studiowali u Münza są Emanuel Ax, Antoni Barbosa, Felicja Blumenthal, Sara Davis Buechner, Alan Feinberg, Walter Hautzig, Hidemitsu Hayashi, Eugeniusz Indjic, Jahja Ling, Karol Milgrim,  Dawid Oei, Rinaldo Reyes, Harold Rubens, Anna Schein, Ilona Vered, i Zuzanna Popkin Wadsworth. „Dla mnie, żaden inny nauczyciel nie był ważniejszy” – mówił Emanuel Ax, podczas gdy Zuzanna Wadsworth przypominała, że Münz „był znany z najbardziej subtelnych sugestii, pomagających każdemu studentowi rozwijać jego własny talent i bycie muzykiem. Technicznie dawał swoim studentom klucz do jego własnej – zrelaksowanej, elastycznej i szybkiej techniki. Zachwycał się, widząc jak studenci byli zdumieni, gdy wykorzystawszy jego sugestię, lub techniczne ćwiczenie doprowadzali do niemal natychmiastowego rozwiązania problemu”.

Chociaż Münz kontynuował obszerne koncerty w latach 30. XX w., to tamta dekada była znacznie mniej szczęśliwym okresem jego kariery. Około roku 1930 Münz żonaty był krótko z Anielą Młynarską (córką znakomitego polskiego dyrygenta), jednak relacje między nimi uległy rozkładowi i wkrótce Aniela została żoną Artura Rubinsteina. Kilka lat później okrucieństwa hitlerowskiej partii, powodujące straty w rodzinie Münza w Europie i rozwijający się od początku 1940 poważny medyczny problem w jego prawej ręce zakończyły okres publicznych wystąpień. Z tego powodu Münz poświęcił się nauczaniu i wykonywał go odpowiedzialnie, z wielką doskonałością, aż do śmierci 25. sierpnia 1976 roku.

  

       Tłumaczenie fragmentów z j. angielskiego Bogumił Kowalski, który też materiał opracował na podstawie informacji z Biblioteki Uniwersytetu Maryland:

http://www.lib.umd.edu/PAL/IPAM/IPAMmunz.html

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

*