Historia (niedokończona) warszawskiej kamienicy przy ul. Noakowskiego 16
Przedwojenna kamienica rodziny Oppenheimów i Regirerów, usytuowana przy ul. Noakowskiego 16 w Warszawie, w bliskim sąsiedztwie Politechniki Warszawskiej, ocalała z wojny prawdopodobnie dzięki temu, że podczas okupacji w okolicy stacjonowali Niemcy. Dzięki temu przetrwały okupację także dwa sąsiednie budynki, należące do rodziny Oppenheimów i Regirerów: przy Noakowskiego 10 i 12. Nie przetrwała wojny tylko ich kamienica położona przy ul. Śniadeckich 13.
Po zakończeniu wojny nikt z dawnych właścicieli nie pojawił się w Warszawie. A kamienica żyła własnym życiem i trzeba nią było administrować. Od wiosny 1945 roku administrację zaczęło sprawować Państwo, które w maju zawarło pierwsze umowy najmu z lokatorami komunalnymi.
W sierpniu 1945 roku na posadę w Służbie Bezpieczeństwa, w randze, jak sam stwierdzał w zeznaniach sądowych – majora – został przyjęty Leon Kalinowski, syn Bonifacego i Leonardy z d. Keller, ur. w roku 1902 w Warszawie. Jego ojciec, Bonifacy, był woźnym Sądu Hipotecznego w Warszawie. Jego kuzyn, Stefan Kalinowski, był Prokuratorem Generalnym za czasów prezydentury Bolesława Bieruta.
Od czasu wstąpienia Kalinowskiego do Służby Bezpieczeństwa zaczyna się jego niezwykła aktywność na rynku nieruchomości pożydowskich. Jeszcze w sierpniu 1945 roku, wspólnie z b. notariuszem z Brzezin Łódzkich, Janem Norbertem Wierzbickim, dokonuje notarialnego potwierdzenia odpisu z wypisu nieistniejącego pełnomocnictwa (na swoje nazwisko) do pełnego dysponowania majątkiem rodziny Oppenheimów i Regirerów, którzy nie powrócili do swoich warszawskich majątków po zakończeniu wojny. Pełnomocnictwo miało klauzulę nieodwoływalności nawet w razie śmierci mocodawców.
Na podstawie tak spreparowanego dokumentu Leon Kalinowski sprzedaje w grudniu 1945 roku kamienicę Noakowskiego 16 Romanowi Kępskiemu i Zygmuntowi Szczechowiczowi, a w lutym 1946 roku kamienicę Noakowskiego 12, sobie samemu. Nowi nabywcy wkrótce uzyskują wpisy w księgach hipotecznych tych nieruchomości.
Sprzedaż obydwu kamienic następuje w kilka miesięcy po opublikowaniu dekretu warszawskiego, więc wpisy hipoteczne dotyczą wyłącznie budynków, a nie prawa do gruntów, co jest istotne z punktu widzenia dalszych losów sprawy.
Na jesieni 1946 roku powraca do Warszawy Maria Oppenheim, żona jednego z przedwojennych właścicieli kamienic, Szlamy Oppenheima, która w księgach nieruchomości Noakowskiego 16, 12, 10 składa zapisy o toczącym się postępowaniu spadkowym po jej zmarłym w 1940 roku mężu oraz o wszczętym na jej wniosek przez prokuraturę dochodzeniu przeciwko Leonowi Kalinowskiemu, oskarżonemu o sfałszowanie pełnomocnictwa.
Proces Leona Kalinowskiego rozpoczyna się w lipcu 1948 roku, a wyrok skazujący go na 4 lata pozbawienia wolności zapada w I instancji po trzech miesiącach, w październiku 1948 roku.
W marcu 1949 roku została złożona apelacja, w wyniku której w maju 1950 roku wyrok został w całości utrzymany w mocy. Dodatkowo sąd apelacyjny orzekł karę pozbawienia Kalinowskiego praw publicznych na 3 lata. Wyrok został w całości wykonany.
Leon Kalinowski wyszedł na wolność w styczniu 1951 roku – na krótko, gdyż w 1952 został oskarżony o kolejne fałszerstwa związane z nieruchomościami i trafił do więzienia, z którego już praktycznie nie wyszedł aż do śmierci w 1965 roku.
W procesie o fałszerstwo z 1948 roku skazany został także b. notariusz i sędzia, Prezes Sądu Okręgowego w Mławie, Jan Norbert Wierzbicki, który pomógł zalegalizować fałszywe pełnomocnictwo Kalinowskiego, będące podstawą sprzedaży kamienicy Romanowi Kępskiemu i Zygmuntowi Szczechowiczowi.
W czasie, gdy Kalinowski siedzi w areszcie śledczym, w 1947 roku, Skarb Państwa występuje z pozwem przeciwko niemu (formalnemu właścicielowi kamienicy Noakowskiego 12) oraz przeciwko Romanowi Kępskiemu i Zbigniewowi Szczechowiczowi (nabywcom od Kalinowskiego kamienicy Noakowskiego 16) o wykreślenie ich z hipotek kamienic.
Proces ten zostaje zawieszony w grudniu 1953 roku w związku z wcześniejszą decyzją administracyjną MGK z listopada 1953 roku o utrzymaniu w mocy decyzji PRN o nieprzyznaniu Romanowi Kępskiemu i Zygmuntowi Szczechowiczowi prawa do zabudowy lub wieczystej dzierżawy gruntu pod kamienicą.
W wyniku decyzji PRN/MGK kamienica Noakowskiego 16 przeszła na rzecz Skarbu Państwa, który został wpisany do hipoteki jako jej nowy właściciel.
Należy zaznaczyć, że PRN miało pełną świadomość toczącego się procesu o fałszerstwo pełnomocnictwa, na podstawie którego sprzedano kamienicę Romanowi Kępskiemu (są na to dowody w postaci korespondencji), a mimo to nie powołało się na wyroki sądowe zapadłe w tej sprawie.
Przyjętym w postępowaniu administracyjnym uzasadnieniem decyzji PRN o nieprzyznaniu Romanowi Kępskiemu i Zygmuntowi Szczechowiczowi prawa do wieczystej dzierżawy (lub zabudowy gruntu) była niezgodność wniosku z planami (a raczej wojennymi faktami) zagospodarowania przestrzennego tych działek.
Takie uzasadnienie faktycznego przejęcia przez państwo kamienicy było korzystniejsze dla ówczesnych władz od ewentualnej decyzji wynikającej ze stwierdzonego już wtedy sądownie fałszerstwa pełnomocnictwa, gdyż pozwalało państwu zachować majątek zrabowany dekretem Bieruta i późniejszymi decyzjami, bez konieczności płacenia odszkodowania przedwojennym właścicielom nieruchomości.
Uznano więc formalnie wniosek Kępskiego, ale nie przyznano mu prawa do dzierżawy lub zabudowy gruntu ze względu na rzekomą niezgodność wniosku z planem zagospodarowania przestrzennego miasta. Upraszczało to oraz potaniało procedurę przejmowania przez państwo majątku pożydowskiego Warszawy.
Bezspornym, bo potwierdzonym wpisem w repertorium sądowym, jest fakt, że Roman Kępski występował we wspólnym procesie z Leonem Kalinowskim, który trwał od 1947 do 1953 roku. W pierwszej fazie tego procesu, wytoczonego przez Skarb Państwa, Leon Kalinowski był doprowadzany na rozprawy z więzienia, w którym przebywał od 1946 do 1951 roku. Roman Kępski wiedział więc, jako uczestnik procesu, o zapadłym w 1948 r. wyroku na Kalinowskiego. Poza tym wyrok ten miał bezpośredni związek z jego kamienicą, więc znał go i z tego powodu.
Mimo niewątpliwej wiedzy o fałszywym pełnomocnictwie, na podstawie którego kamienica została sprzedana, udał się Roman Kępski w roku 1997 do Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z podaniem rewindykacyjnym o zwrot przedwojennego mienia, zagrabionego nie jemu przez władze komunistyczne.
Otóż, tytuł do rewindykacji mogli mieć przedwojenni właściciele GRUNTÓW lub ich spadkobiercy, tymczasem Roman Kępski nabył kamienicę BEZ GRUNTU, dwa miesiące po dekrecie warszawskim, od wiadomego w momencie składania wniosku złodzieja.
Odzyskiwanie kamienicy przez Romana Kępskiego w roku 1997 nosi znamiona działań w złej wierze, gdyż wiedział on o udowodnionym fałszerstwie Kalinowskiego i zdawał sobie sprawę z faktu, że w roku 1945 kupił kamienicę od oszusta. A mimo to wystąpił o jej zwrot.
Wniosek Romana Kępskiego został przyjęty, co oznacza, że został on przez Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast uznany za stronę w postępowaniu administracyjnym, mimo że nie był on ani właścicielem, ani spadkobiercą gruntów, na których stoi kamienica.
Jednym ze spadkobierców Romana Kępskiego, zmarłego w roku 1999, był Andrzej Waltz, mąż obecnej prezydent Warszawy, Hanny Gronkiewicz-Waltz. Ostatecznie uzyskał on, wraz z rodziną, kamienicę 9. lutego 2007 roku.
Wcześniej, umową przedwstępną, wszyscy spadkobiercy Romana Kępskiego i Zygmunta Szczechowicza sprzedali kamienicę Noakowskiego 16 firmie Fenix Capital SA z udziałami w 90% zagranicznymi, głównie szwajcarskimi i francuskimi.
Spółka Fenix Capital, zanim formalnie stała się właścicielem, przejęła administrację budynku i natychmiast podwyższyła czynsze o 400 procent. Próby eksmisji niektórych lokatorów zakończyły się fiaskiem z powodów czysto prawnych.
Walka o kamienicę trwa, a jest to tylko jeden z przykładów postępowania stołecznych władz.
Stowarzyszenie Szesnastka
Na archiwalnym zdjęciu: protest lokatorów z czasów początku sprawy w r. 2006.
Pingback: Lavian historia | Grillmangrill