Niezależny III obieg literacki w Polsce (8)
Zakazany Owoc
Pierwszym twórcą zine’a komiksowego w III obiegu był Dariusz Palusiński (Pała), który w 1989 roku w Lublinie wydał pisemko pt. Zakazany Owoc. Stworzył wydawnictwo Lagart, w którym wydawał kasety i oczywiście swoje komiksy. Zakazany Owoc na początku wydawany był w formacie A5 (pierwsze dwa numery), a następnie w A 4. Tematy głównie subkulturowe i orbitujące wokół tematów, związanych z kulturą punk. Zakończył edytowanie komiksu na numerze 5, ale niedawno ukazał się zbiór większości jego komiksów, wydany przez wydawnictwo Kultura Gniewu. Obecnie Pała prowadzi dystrybucję produktów, wydawanych niezależnie. Zaprzestał działalności komiksowej.
Jolka
Witold Resterniak. Kiedy widziałem się z nim kilka lat temu, zajmował się zawodowo dziećmi specjalnej troski. Mówił o nich – moje dzieci i bardzo lubił to robić. Miał się ożenić. Niestety słuch po nim zaginął i od tamtego czasu o nim nie słyszałem. Zaprzestał także działalności trzecioobiegowej. Wydał kilka okazjonalnych zbiorków komiksów, a także tomików wierszy w formacie A 6. Występował pod kilkoma pseudonimami – Jolka[1], Koralik, Jacek Okist. Jego komiksy posiadają bardzo charakterystyczną kreskę. Oscylował wokół tematów III-obiegowych. Często posługiwał się absurdem i wulgarnością, po to, aby na zasadzie uderzenia w twarz uzmysłowić wszystkim pewne sprawy. Jego komiksy satyryczne tryskały potężną dozą humoru.
AQQ
Komiksowy zine z Poznania, integrujący środowisko młodych twórców, działających zarówno w undergroundzie jak i wystawiających i próbujących drukować oficjalnie. Pismo związane z uczestnikami corocznych konwentów komiksu w Łodzi i sesji krakowskich. Założycielami są Witold Tkaczyk (wcześniej wydawca Comics News Service From Poland) i Łukasz Zandecki (zine Kwik)[2]. Pierwszy numer ukazał się jesienią 1993 roku i miał się ukazywać co dwa miesiące. Do końca 1995 roku ukazało się siedem numerów w formacie A 5 i objętości do 52 stron. Od numeru 5. – drukowany na offsecie. Często zamieszczane były w nim artykuły o komiksie, recenzje, sprawozdania z wystaw czy wyniki konkursów. Tematyka – bez ograniczeń. Wielu twórców – wiele tematów.
Saturator
Magazyn komiksów ohydnych – jak piszą o nim sami jego twórcy: Paweł Dunin-Wąsowicz, Jarek Suszek, Sławomir Burszewski. Pierwszy numer ukazał się w roku 1994 w Lublinie. Co ciekawe w numerze 2. autorzy rozpisali konkurs na komiks w trzech kategoriach: na najgłupszy, najohydniejszy, najzbereźniejszy. Klimat tego magazynu to absurd. Skład komputerowy, format A 5, stron 44. Komiksy publikowali w nim między innymi: Michał Ciuńdziewicki, Paweł Paulus Mazur, Krzysztoff Kain May. Nazwa – magazyn komiksów ohydnych jest w pełni uzasadniona…
Inny Komiks
Wydany jednorazowo, ale w pełni profesjonalnie w Sopocie w 1991 roku przez Krzysztofa Galińskiego. Antologia komiksów polskich i zagranicznych z trójkolorową okładką o nakładzie 1000 sztuk!!! Wystąpili: Prosiacek, Pała i inni. Zamieszczono także komiksy francuskie.
Sidorak
Fanzin komiksowy Ziggiego Stardusta o strasznym potworze. Autor wydawał zine’a Szajba, do którego dołączał tenże komiks – 8 str. formatu A-5. W latach 1989 – 91 ukazały się cztery numery. Zaprzestał działalności wydawniczej.
Dwarf
Wydawany w Płocku przez dwóch autorów o pseudonimach – Sulo i Klaus[3]. Sulo rysował do wielu zine’ów i okazjonalnie wydawał takie pisemka jak Dwarf. Egzemplarz, który posiadam, jest formatu A 5, ksero, stron 36. Ten numer zawiera także opowiadania. Tematyka głównie subkulturowa i antyfaszystowska.
Kurzonada
Autorem wszystkich komiksów jest niejaki Kurzy. Wydawnictwo Słonecznik T & Z Puławy, 1992 rok. 20 stron formatu A 5, ksero. Rysunki satyryczne. Nie było następnych numerów.
* * *
Opisane przeze mnie zine’y czysto komiksowe i ich twórcy, to nie koniec publikacji o tej tematyce w III obiegu. Wielu ludzi nie wydaje oddzielnych gazetek, tylko rysuje okazjonalnie do przeróżnych zine’ów. Jest też wiele publikacji komiksowych, które tylko połowicznie należą do III obiegu, gdyż związane są z nim jedynie sposobem rozprowadzania i niezależnym wydaniem. Mowa o pismach: Komiks Forum[4], CR 8[5], Comics News Service From Poland[6] i innych. W ostatnich latach powstało także wiele komiksów, tworzonych przez następne pokolenie komiksiarzy trzecioobiegowych. Ale do dziś prym wiodą te nazwiska, o których pisałem powyżej. Wielu – z braku informacji o nich – musiałem pominąć. (cdn.)
Krzysztof Kaim
[2] Jeśli mówimy o AQQ, warto zaznaczyć, że to pismo miało niewiele wspólnego z III obiegiem. Obecnie jest dostępne w sklepach i księgarniach;
[3] Któryś z nich nazywa się Krzysztof Dembowski (ale który – nie wiem);
[4] Pismo łódzkiej grupy Contur (Truściński, Domański, Kabulak, Waga, Piorunowski, Radoń, Skotarski, Tomaszewski, Zdrzynicki, Kania). Postawili sobie za cel promocję polskiego komiksu w kraju i za granicą. Pierwszy numer ukazał się w 1994 roku. Od początku miał profesjonalny skład i druk – 48 str. A-4;
[5] Pismo komiksowe uczniów liceum plastycznego w Poznaniu – Cyryla Lechowicza, Bogusza Modrzewskiego, Macieja Nawrota;
[6] Biuletyn w języku angielskim, wydawany przez Witolda Tkaczyka. Głównie informacje ze środowiska komiksowego i relacje z corocznych konwentów komiksu w Łodzi. Format A-4, ksero. Do 1993 roku ukazało się sześć wydań.