Transformacje, inspiracje, zawłaszczenia…
“Zachęta” zaprasza na wernisaż wystawy:
Kanibalizm?
O zawłaszczeniach w sztuce
Piątek, 6. marca o godz. 19:00
Otwarcie poprzedzi spotkanie prasowe na wystawie o godz. 12:15
Wystawa w “Zachęcie” — Narodowej Galerii Sztuki jest poświęcona zagadnieniom zawłaszczania, zapożyczania, przetwarzania, remiksowania i samplowania kultury, a mówiąc dokładnie wykorzystywania istniejących już obiektów, elementów z mediów i kultury masowej, dzieł sztuki stworzonych przez innych artystów, filmów, literatury, muzyki — wszystkiego, co powstaje w szeroko pojętej sferze kultury i poza nią. Zapożyczenia te są różnorakie: od bezpośrednich, dosłownych zawłaszczeń, czyli bez dokonywania jakiejkolwiek ingerencji, przez niewielkie transformacje, po inspiracje, których rezultatem są zupełnie nowe dzieła, jedynie aluzyjnie odnoszące się do pierwowzorów.
W sztukach wizualnych funkcjonuje termin appropration art — sztuka zawłaszczania. Ma ona swoje początki w awangardzie początku XX wieku, kiedy to podobne praktyki stosowali kubiści, surrealiści i dadaiści. Pablo Picasso i Georges Braque tworzyli kolaże, do których włączali przedmioty znalezione, kwestionując mimetyczność tradycyjnego malarstwa. Najmocniej strategia ta obecna była w ready-mades Marcela Duchampa — gotowych, przedmiotach z najbliższego otoczenia. Prace Duchampa kwestionowały status autora i dzieła sztuki, kwestie własności, oryginalności i plagiatu, jak również odbioru dzieł sztuki. Strategia zawłaszczania na dużą skalę powróciła w sztuce artystów pop artu. Z upływem lat ich prace, podobnie jak dzieła Duchampa, same stały się przedmiotem zawłaszczania. Wskazuje to na niekończący się łańcuch zawłaszczeń, który wyznacza strategie współcześnie działających artystów oraz określa jeden z najważniejszych nurtów sztuki współczesnej. Pomimo tak długiej tradycji i upowszechnienia się tej praktyki wywołuje ona dyskusje i spory różnych środowisk artystycznych, z których część traktuje ją jako działanie twórcze oraz przejaw wolności w kulturze, inni zaś uznają ją za akty piractwa, kradzieży własności intelektualnej. Wystawa stawia więc pytania dotyczące kwestii oryginalności, kopii i reprodukcji, przywłaszczania prac w świetle prawa autorskiego czy w końcu kwestii najistotniejszej — problemu wolności artystycznej.
Zawarte w tytule wystawy określenie „kanibalizm” zostało zaczerpnięte z badań nad epokami kolonializmu i postkolonializmu — okresu wchłaniania dziedzictwa obcych kultur. W przypadku wystawy określenie to odnosi się do zawłaszczeń prac innych twórców. Kanibalizm pociąga za sobą pozytywne, jak i negatywne strony kulturowego „obżarstwa”. W potocznym rozumieniu jest nacechowany negatywnie i zawiera pierwiastek przemocy, chociaż poprzez akty kanibalizmu „zjadający” osiągają swoistą rozkosz. W sztuce jest rodzajem hołdu dla mistrzów, którymi artyści fascynują się tak dalece, że w całości ich pożerają i integrują się z nimi.
Artyści: John Bock, Cezary Bodzianowski, Candice Breitz, Jordan Doner, Gardar Eide Einarsson, Jack Goldstein, Douglas Gordon, Aneta Grzeszykowska, Johannes Kahrs, Deborah Kass, Edward Krasiński, Barbara Kruger, Louise Lawler, Sherrie Levine, Robert Longo, Goshka Macuga, Sandro Miller, Jonathan Monk, Yasumasa Morimura, Henrik Olesen, Richard Pettibone, Richard Prince, Karol Radziszewski, Thomas Ruff, Adam Rzepecki, Cindy Sherman, Aleksandra Ska, Jan Smaga, John Stezaker, Radek Szlaga, Rosemarie Trockel, Piotr Uklański, Ai Weiwei
Na zdjęciu: Deborah Kass, 4 portrety Barbry (Seria z żydowską Jackie), 1993, sitodruk, akryl, płótno, dzięki uprzejmości artystki i Paul Kasmin Gallery, Nowy Jork
Kuratorka: Maria Brewińska
Współpraca: Katarzyna Kołodziej
Wystawa czynna od 7.03 do 31.05.2015
