Ucieczka polskich elit, wyżyny bohaterstwa?

Pakt Ribbentrop-Mołotow to małżeństwo z rozsądku dwóch krwiożerczych socjalizmów. Oba bloki rysowały siebie jako hegemonów ówczesnej globalizacji, śmiertelnej idei. By nie rzucić się od razu sobie do krtani, tymczasowo zawarły umowy handlowe. Sowieckie surowce były niezbędnym elementem w planie podboju Europy przez III Rzeszę. Związek Sowiecki zobowiązywał się do dostarczenia towarów o łącznej wartości 180 milionów marek niemieckich, z kolei III Rzesza w zamian udzielała kredytu na sumę 200 milionów marek. Niemcy mieli dostarczyć Sowietom także broń, technologię wojskową i urządzenia techniczne.

Związek Sowiecki oddawał Hitlerowi wszystko to, czego Rzesza żądała. Surowce strategiczne, bardzo ważne dla izolowanych przez brytyjską blokadę morską Niemiec, także żywność. Zbliżenie dyplomatyczne pomiędzy Związkiem Sowieckim a III Rzeszą zaproponował Józef Stalin, kiedy w marcu 1939 roku na obradach XVIII Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego zapowiedział, że jest otwarty na rozmowy ze wszystkimi. Pakt o nieagresji Ribbentrop-Mołotow miał na celu detonację ładu pokojowego w Europie. „Kwestia, czy zachowanie niepodległego państwa polskiego jest pożądane we wzajemnych interesach i jakie będą granice tego państwa, może zostać ostatecznie wyjaśniona dopiero w toku dalszego rozwoju politycznego” – czytamy w paragrafie 2 tajnego protokołu rozmów z 23. sierpnia 1939 r. Adolf Hitler grał na wielu fortepianach – a kwestię niesfornej Polski chciał rozwiązać dyplomatycznie, bez zbędnych nakładów finansowych na kampanię wojenną. Początkowo Hitler skłaniał się ku idei utrzymania Polski w okrojonej formie, odcinając ją od zachodu i wschodu. Nazistowski Führer miał nadzieję, iż Wielka Brytania i Francja zaakceptują taki kompromis i zakończą wojnę.

Armia III Rzeszy Niemieckiej w roku 1939 była w fazie eksperymentalnej. Do agresji na Polskę Niemcy byli w stanie zebrać 62 dywizje, z których około 20 było niedostatecznie wyszkolonych i brakowało tam personelu, 2000 samolotów i 2800 czołgów, z czego ponad 80% stanowiły lekkie tankietki. Sowiety dysponowały potencjałem (maj 1939) 136 dywizji, 9-10 tys. czołgów, 5 tys. samolotów – niestety bez kadry dowódczej, wyeliminowanej przez stalinowskie czystki. Sanacyjny rząd polski nie rozumiał powagi sytuacji, a swoje niedobory intelektualne zastępował zamordyzmem i quasi-dyktaturą.

Był 6. sierpnia 1939 r. i wojna z Niemcami wisiała na włosku a marszałek Śmigły-Rydz wjechał na tłumne krakowskie Błonia reprezentacyjnym Rolls-Roycem przy dźwiękach hymnu narodowego. Stojąc grzmiał do czującego trwogę społeczeństwa. „Gwałt zadany siłą, musi być siłą odparty. Własną siłę stanowi własny żołnierz. Więc trzeba mieć żołnierza, który umie bić się i umierać za Ojczyznę”. Edward Śmigły-Rydz przez ówczesną propagandę wojenno-medialną kreowany był na męża opatrznościowego. Plakaty przedstawiały marszałka tle polskiego orła wojskowego, maszerujących żołnierzy, czołgów, armat i samolotów. Stał się szybko czołową postacią obozu rządzącego. Program Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZON-u) był radykalnie nacjonalistyczny, a jego hasła do złudzenia przypominały hasła włoskiego faszyzmu: do wojny w ogóle nie dojdzie, gdyż Hitler przestraszy się polskiej stanowczości, a Niemcy mają słabe wyposażenie techniczne z materiałów zastępczych. Oficjalnych propagandowych informacji nie wolno było podważać. (Cdn.)

Roman Boryczko,

kwiecień 2023