Tucker Carlson u Putina a sprawa polska (3)

Rysując polską geopolitykę, będącą w cieniu dwóch mocarstw, trzeba pamiętać, że nasze położenie jest nie do pozazdroszczenia i wszelkie waśnie pomiędzy „wielkimi” sąsiadami rezonują bezpośrednio na kondycję naszego kraju, lub go wręcz „zmiatają” z szachownicy świata. 12. lutego 1933 roku Adolf Hitler udzielił wywiadu angielskiemu Sunday Express. Właścicielem gazety był Max Aitken, baron Beaverbrook, o którym już wtedy mawiano, że sprzyja Hitlerowi. W wywiadzie dla Sunday Express Adolf Hitler w ostrych słowach atakował Polskę za odebrane po I wojnie światowej ziemie, przez Niemców nazywane „Korytarzem”, który dawał Polsce dostęp do Bałtyku, ale oddzielił Niemcy od Prus Wschodnich. W wywiadzie Hitler wręcz zapowiadał rychłą, agresywną rewizję granicy z Polską: „Niesprawiedliwością wyrządzoną Niemcom jest oczywiście korytarz Polski. Obecna sytuacja jest dla każdego Niemca nieznośna. (…) Korytarz Polska musi nam zwrócić. Nie ma niczego, co by naród niemiecki odczuwał jako większą niesprawiedliwość i co byłoby dla niego bardziej nie do przyjęcia. Ta sprawa musi niedługo zostać załatwiona”.

Europa była już zmęczona tymi pohukiwaniami i szarpaniną na linii najbliższych sąsiadów. W roku 1933 Niemcy miały wielkie bezrobocie, hamowane wielkimi projektami inwestycyjnymi w infrastrukturę, przemysł a przede wszystkim budowę armii, która była słaba. Od 1933 do połowy 1939 r. III Rzesza wydała 45 miliardów marek (równowartość ok. 450 miliardów euro!) na zbrojenia, na owe czasy astronomiczna kwota, przekraczająca trzykrotnie wpływy do budżetu z 1937 roku.

W styczniu 1939 r. zarząd Reichsbanku skierował do Hitlera dramatyczny list, w którym pisano: „Nieograniczony wzrost wydatków państwowych uniemożliwia każdy wysiłek, mający na celu uporządkowanie budżetu, co doprowadzi stan finansów państwa (…) na skraj przepaści, a tym samym zrujnuje bank emisyjny i zepsuje pieniądz. Jak na razie nie istnieje żadna genialna i rozsądna recepta (…) aby przeciwdziałać niszczycielskim wpływom polityki gospodarczej, którą cechują nieograniczone wydatki socjalne.”

W tym czasie dług publiczny wzrósł już do ponad 37 miliardów marek (w przeliczeniu ok. 370 miliardów euro). W stosunku do PKB zadłużenie w ciągu sześciu lat wzrosło zaś z 12% do 46%. Jak wiemy z historii wódz III Rzeszy znalazł tylko jedno rozwiązanie palącego problemu – kolejne aneksje terytorialne. Nawet, gdyby miało to oznaczać wojnę totalną. Na pewno nie była to ani genialna, ani tym bardziej rozsądna recepta, ale dla niego nie stanowiło to najmniejszego znaczenia. Piłsudski miał zaproponować bardzo stabilnej gospodarczo i militarnie Francji wspólne uderzenie na Niemcy już w roku 1933, ale historycy do dziś nie mają pewności, czy taka propozycja rzeczywiście została złożona.

Niemiecki poseł w Warszawie, Hans-Adolf von Moltke, powołując się na ruchy polskich wojsk, raportował do Berlina, że wojna jest jak najbardziej realna i nawet incydent graniczny mógłby spowodować eskalację. Marszałek rozkazał wysłać na Westerplatte okręt Wilia, którym przypłynął batalion piechoty morskiej, aby wesprzeć stacjonujący na półwyspie garnizon. To posunięcie było jawną prowokacją, która groziła eskalacją konfliktu. Sprawa trafiła na pierwsze strony gazet w Europie. Do opinii publicznej oraz do Hitlera dotarł wyraźny sygnał – Polska jest gotowa bronić swojej ziemi, nawet kosztem nowej wojny. Sprawa umocnienia Westerplatte miała zmusić Niemców do rozmów i rzeczywiście ton Hitlera nieco złagodniał. „Niemcy są w stanie podać dłoń do zgody każdemu narodowi, który skłonny jest zamknąć smutną przeszłość”. Piłsudski postanowił więc wykazywać gotowość do rozmów i jednocześnie straszyć Niemców tzw. wojną prewencyjną, czyli zmobilizowaniem armii, która ma następnie podjąć działania zbrojne, aby, co miało usprawiedliwiać atak, zaniechać niemieckiej agresji.

Dla raczkujących u władzy hitlerowców była to istna wojna nerwów. Byli słabi i skonfliktowani wewnątrz własnego obozu. W tych latach wciąż trwała dyskusja o wielkim pakcie czterech mocarstw: Niemiec, Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii. Celem tego porozumienia było podzielenie Europy na strefy wpływów, co oznaczałoby dla Polski śmiertelne niebezpieczeństwo. Sojusz z Francją, biorąc pod uwagę zachowanie Paryża wobec Polski, wcale nie był taki oczywisty. Hitler do wojowania z Polską nie był gotowy, ale ze strony Niemiec wciąż brakowało jasnej deklaracji, co planują w stosunku do Rzeczypospolitej. Wobec braku reakcji, Polacy coraz bardziej podgrzewali atmosferę wojny.

Dopiero w maju 1933 roku Hitler zdecydował się na spotkanie z Alfredem Wysockim, polskim posłem nadzwyczajnym w Berlinie. Od tej rozmowy kontakty polsko-niemieckie przyjęły bardziej pokojowy ton. Sytuacja ustabilizowała się w styczniu 1934 roku, gdy Polska i Niemcy podpisały Deklarację o niestosowaniu przemocy, a Hitler zaczął patrzeć na Józefa Piłsudskiego z większym uznaniem. (Cdn.)

Roman Boryczko,

luty 2024