Nie jak równy z równym. Czy Rosja jest w stanie wyjść z konfrontacji z NATO obronną ręką? (3)

Handel pomiędzy Rosją a Indiami wzrósł o ponad 400 proc. Buty rosyjskich żołnierzy, walczących na Ukrainie, wykonane są ze skóry, sprowadzanej z Indii. Indie stały się jednym z największych nabywców taniej rosyjskiej ropy naftowej, a rosyjscy producenci coraz częściej zwracają się do Indii o dostarczanie kluczowych towarów, których nie mogą już zdobyć na Zachodzie. Indyjscy eksporterzy są teraz zasypywani prośbami i zapytaniami ze strony rosyjskich firm, desperacko potrzebujących towarów: od produktów spożywczych, chemikaliów i elektroniki po surowce i części samochodowe. 

Rosja potrzebuje obecnie wszystkiego, co można znaleźć pod słońcem. Zachodni eksport ustał, więc Rosjanie próbują teraz wykorzystać rynek indyjski. Saldo obrotów handlu zagranicznego w okresie styczeń–wrzesień 2022 r. osiągnęło według wstępnych szacunków rekordowy poziom 238 mld dol., tj. prawie dwukrotnie więcej, niż w tym samym okresie 2021 r. (121,8 mld). Jest to podstawowy czynnik, kreujący wysoką nadwyżkę na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego. Po trzech kwartałach wyniosła ona 198,4 mld dol. (przeszło 2,6 razy więcej niż przed rokiem – 75,3 mld). Z jednej strony jest to szybki wzrost eksportu, wynikający z wysokich cen na eksportowane przez Rosję surowce energetyczne: ropę i produkty naftowe oraz gaz. W pierwszych pięciu miesiącach 2022 r. budżet Rosji odnotowywał jeden z najlepszych okresów w historii. Dochód państwa za dziewięć miesięcy wyniósł 19,74 bln rubli, a więc 10 proc. więcej niż w tym samym okresie w 2021 r., to jednak cały ten przyrost zapewniły przychody ze sprzedaży ropy i gazu, które dzięki okresowo wysokim cenom wzrosły o 37 proc. do 8,51 bln rubli, wobec 6,19 bln rok wcześniej. Kraje bloku antyrosyjskiego stawiają na blokadę techniczną i technologiczną rosyjskiego rynku, czyli ograniczenie dostaw maszyn, urządzeń i części do produkcji, w tym głównie do wszystkich rodzajów transportu. Ograniczenia w dostępie do zachodnich technologii mogą przełożyć się na rosyjskie opóźnienie o pokolenie lub dwa w stosunku do światowych standardów (Moskwa będzie zmuszona polegać na mniej zaawansowanych systemach z Chin i innych krajów). Rosja, na którą przypada 1,6 proc. światowego PKB, nie jest w stanie zwycięsko i bez olbrzymich strat wyjść z konfrontacji z państwami, które tworzą 50–60 proc światowego PKB.

X X X

Rosja ma też swoje strategie i kreśli cele na tyle realne, na ile rozwija się ten nieprzewidywalny konflikt dwóch mocarstw. Wobec izolacji Rosja musi szukać swojej drogi rozwoju. Plan nazwano scenariuszem „przyspieszonej adaptacji”. Minister rozwoju gospodarczego Maksym Reszetnikow założył, że w latach 2024-2025 wzrost PKB wyniesie w Rosji 2,6%, a w kolejnych latach wzrośnie bliżej 3%. Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego wraz z odpowiednimi departamentami w imieniu Miszustina przygotowało scenariusze rozwoju rosyjskiej gospodarki do 2030 roku.  Do 2030 r. rosyjska gospodarka przekroczy poziom z 2021 r. o 17%, jeśli zostanie zrealizowany docelowy plan – a trwały wzrost Rosjanie odczują już w roku 2024. Zakłada się, że dodatnią dynamikę zapewni przede wszystkim wzrost wewnętrzny – zarówno konsumencki, jak i inwestycyjny; priorytetowe obszary zostały wypracowane na specjalistycznych sesjach w ministerstwach i departamentach.

W sumie ministerstwo ma trzy scenariusze: inercyjny, stresujący i celowy. Scenariusz inercyjny wynika z logiki sankcji – zarówno już wprowadzonych, jak i potencjalnych – oraz ograniczeń z nimi związanych. Zakłada nie tylko głębszy spadek w latach 2022-2023, ale także obniżenie potencjalnych stóp wzrostu. Scenariusz warunków skrajnych zakłada jednoczesne pogorszenie stanu światowej gospodarki i gwałtowne zaostrzenie presji sankcji. Do 2030 roku rząd przewiduje, iż struktura gospodarki zmieni się znacząco: zmniejszy się udział przemysłów zorientowanych na eksport, co zostanie zrekompensowane wzrostem udziału przemysłów przetwórczych, zorientowanych na rynek krajowy, a także jak IT, budownictwo, turystyka, kultura, opieka zdrowotna, edukacja. Rosja szykuje się do nowego przeorientowania z gospodarki połączonej globalnie w nową filozofię rosyjskiego programu społeczno-gospodarczego. (Cdn.)

Roman Boryczko,

14.01.2023