Korea Północna – czy znamy ten najbardziej niedostępny dla obcych oczu kraj? (5)

W maju 2016 r. w Pjongjangu odbył się VII Zjazd rządzącej Partii Robotniczej Korei. Biorąc pod uwagę fakt, że VI Zjazd PPK odbył się w 1980 roku, zewnętrzni obserwatorzy mieli duże oczekiwania wobec tak rzadkiego i ważnego wydarzenia w życiu politycznym kraju. Ogłoszono, iż celem rozwoju gospodarczego KRL-D jest „zbudowanie silnego państwa socjalistycznego, które wykorzystuje naukę i technologię jako główne siły wytwórcze”. W raporcie Komitetu Centralnego PPK na VII Zjeździe Partii, Kim Dzong Un stwierdził, że potencjał naukowy i technologiczny jest „najważniejszym zasobem strategicznym państwa”, a na ścieżce jego rozwoju kraj nie powinien podążać tylko ścieżka wybrukowana przez innych, ale powinien „przeskakiwać przez lata i dziesięciolecia”.

W kraju faktycznie ustanowiono kult nauki, aktywnie promuje się znaczenie pracy naukowców – zwłaszcza w dziedzinie nauk przyrodniczych, dla społeczeństwa i państwa, uczniowie i studenci opanowują dyscypliny techniczne i podstawy obsługi komputera. Kuźnią kadry naukowo-technicznej Korei Północnej jest Instytut Nauk Przyrodniczych w Pyongsong. Tam na szkolenie wybierane są najzdolniejsze dzieci z całego kraju. Aby osiągnąć status potęgi naukowej i technologicznej, celem jest w najbliższym czasie ponad trzykrotne zwiększenie liczby naukowców w całym kraju. W 2015 roku w Pjongjangu wybudowano czterokondygnacyjną Świątynię Nauki i Technologii, która służy jako muzeum politechniczne ze stanowiskami i makietami wizualnymi z różnych dziedzin nauki, miejscami na duże imprezy z kilkoma wyposażonymi salami konferencyjnymi, a także punktem informacyjnym centrum upowszechniania wiedzy. Obok muzeum znajduje się wielopoziomowy internat dla naukowców, którzy przyjeżdżają z prowincji na imprezy lub szkolenia.

Koreański Komitet ds. Inwestycji Zagranicznych i Współpracy Gospodarczej KRL-D w 2016 r., przedstawia niektóre statystyki za 2013 r. W szczególności wielkość produktu krajowego brutto – PKB – 24,998 mld USD, PKB na mieszkańca – 1013 USD. W strukturze PKB alokowane są przemysł – 41,36%, rolnictwo – 12,65%, budownictwo – 13,51% oraz pozostałe gałęzie przemysłu – 32,48%. Dane za 2014 r. Według lokalnych statystyk PKB wyniósł 26,132 mld dol. – roczny wzrost rzekomo o 4,5%, PKB per capita – 1053 dol., obroty handlu zagranicznego – 4,548 mld dol. z nich eksport – 2,013 mld USD. Ludność kraju w 2014 r. liczyła 24 mln 895 tys. osób. Korea Południowa według danych za rok 2014 może pochwalić się pięćdziesięciokrotnym stosunkiem PKB do swego południowokoreańskiego sąsiada. Koreańczycy mają jeszcze wiele pracy przed sobą. Kim Dzong Un zapowiedział główne kierunki realizacji 5-letniej strategii rozwoju gospodarczego kraju na lata 2016-2020.

Przydzielono 4 priorytety. W szczególności w zakresie hutnictwa planuje się usprawnienie systemu produkcji stali bez użycia koksu – tzw. technologia produkcji żelaza Dżucze. Ma to szczególne znaczenie w przypadku braku krajowych rezerw koksu i zewnętrznej zależności Korei Północnej od zakupów węgla koksowego z zagranicy. W sektorze energetycznym nacisk kładziony jest na krajowe i odnawialne źródła energii, a także oszczędność energii i modernizację istniejących mocy wytwórczych. W tym celu budowane są elektrownie wodne różnej wielkości – od małych do dużych, trwają prace nad elektrownią jądrową średniej mocy, aktywnie wykorzystuje się energię słoneczną, wiatrową i geotermalną. Baterie słoneczne są sprzedawane w sklepach ze sprzętem i instalowane na latarniach ulicznych, balkonach mieszkań, dachach domów i instytucji. Podczas budowy nowych budynków mieszkalnych dostarczane są źródła energii geotermalnej. Na obszarach wiejskich wzrasta wykorzystanie słonecznych podgrzewaczy wody i pieców na biogaz. W celu ograniczenia strat energii elektrycznej podczas transportu planowana jest wymiana przestarzałych linii energetycznych.

Ważnym zadaniem dla krajowego przemysłu węglowego jest zwiększenie produkcji, które między innymi będzie miało na celu stworzenie „jednowęglowego przemysłu chemicznego, opartego na zgazowaniu węgla”, o którym mowa w Sprawozdaniu KC Partii na VII Zjeździe z WPK-u. Wraz z rozwojem gospodarki i zmniejszaniem się możliwości pozyskiwania ropy i paliw z zagranicy następuje proces przechodzenia do wykorzystania zasobów krajowych, z których kluczem jest węgiel – głównie antracyt. Na przykład fabryka nawozów chemicznych Hungnam w Hamhung była kiedyś oparta na ropie naftowej, ale obecnie wykorzystuje system gazyfikacji antracytu.

Kolejnym etapem jest stworzenie paliwa syntetycznego, tj. paliwa na bazie węgla. Według Koreańczyków z Północy w 2017 roku rozpoczęto budowę zakładu z wykorzystaniem technologii, odpowiedniej do zadania. Dużą wagę przywiązuje się do rozwoju i produkcji nowoczesnych środków transportu kolejowego, takich jak lokomotywa elektryczna prądu przemiennego. W rolnictwie konieczne jest „uzyskanie odmian wysokoplennych, odpowiednich do lokalnych warunków”, a także „aktywne wdrażanie nowoczesnych technologii” w celu zwiększenia produktywności sektora rolnego. Do 2020 r. planowane jest osiągnięcie 70% poziomu mechanizacji rolnictwa, które dotychczas opiera się głównie na pracy fizycznej i zwierzętach pociągowych. W hodowli zwierząt zadaniem jest masowa hodowla zwierząt domowych, zarówno w ramach spółdzielczości, jak i indywidualnie w gospodarstwach chłopskich. Zagraniczni eksperci w roku 2017 zauważyli ptaki i zwierzęta domowe w gospodarstwach chłopskich i państwowej farmie Changchon na przedmieściach Pjongjangu.

W przemyśle lekkim zadaniem jest poszerzanie asortymentu dóbr konsumpcyjnych, a także produkcja dóbr, konkurencyjnych na rynku światowym. Należy zauważyć, że w pierwszym punkcie poczyniono już pewne postępy. Na przykład produkty wytwarzane lokalnie zdołały wyprzeć słodycze i piwo, importowane wcześniej z Chin. A niektóre piwa, produkowane w browarze Taedong, są bardzo popularne wśród obcokrajowców i mogłyby być wysyłane za granicę.

W ostatnich latach otwarto kilka nowych przedsiębiorstw przemysłu lekkiego, a istniejące fabryki zmodernizowano, aby lepiej odpowiadały potrzebom ludności. Na przykład w 2016 roku rozpoczęła pracę fabryka toreb w Pjongjangu. W fabryce mydła Ryongaksan rozpoczęto produkcję, która obejmuje szampony, płukanki, płyny do mycia naczyń i inne rodzaje artykułów gospodarstwa domowego. W 2016 roku zmodernizowano procesy produkcyjne w fabryce pamiątek Mangende, po czym oprócz pamiątek produkowano tam również niektóre towary konsumpcyjne, w tym zamki błyskawiczne, plastikowe naczynia itp.

Kolejnym priorytetem w realizacji 5-letniej strategii rozwoju jest rozwój zagranicznych powiązań gospodarczych, oparty na ich dywersyfikacji. Zadaniem jest zwiększenie udziału wyrobów wytwórczych, towarów i usług wysokiej techniki w eksporcie kraju. Według dostępnych szacunków zagranicznych w 2016 roku Chiny odpowiadały za ponad 90% całego handlu zagranicznego KRL-D. Pjongjang zdaje sobie sprawę z kruchości swojej pozycji w takiej sytuacji i stara się poszerzać krąg partnerów. Szczególne nadzieje pokłada się w Rosji, od której oczekuje się ewentualnego wzrostu obrotów handlowych oraz współpracy w innych obszarach, przede wszystkim w elektroenergetyce. Ale sankcje podważają te nadzieje. Wznowienie międzykoreańskiej współpracy gospodarczej jest również bardzo obiecujące dla KRL-D.

Koreańczycy z Północy próbują naprawić i konserwować sprzęt południowokoreańskich firm, który pozostał w kompleksie przemysłowym Kaesong. Został on zamknięty – rzekomo z inicjatywy rządu Republiki Korei – na początku 2016 roku. KRL-D jest podobno gotowa do wznowienia eksploatacji kompleksu w dowolnym momencie, jeśli będzie taka wola ze strony Korei Południowej. Zagraniczne stosunki gospodarcze w KRL-D są regulowane przez ustawę o wspólnych przedsięwzięciach (1984), ustawę o inwestycjach zagranicznych (1992), ustawę o zagranicznych umowach gospodarczych, ustawę o dzierżawie gruntów i inne przepisy.

W 1991 r. powstała pierwsza Specjalna Strefa Ekonomiczna. Na początku XXI wieku prezes południowokoreańskiego koncernu Daewoo odwiedził Koreę Północną i doszedł do porozumienia w sprawie budowy kompleksu przemysłowego w Nampo. Inna duża korporacja, Hyundai Asan, otrzymała pozwolenie na prowadzenie działalności turystycznej w Korei Północnej, sprowadzając turystów do nadmorskiego regionu Geumgangsan (Geumgangsan Tourism Region).

Ponadto na obszarze 3,2 km² w pobliżu strefy zdemilitaryzowanej w pobliżu miasta Kaesong zbudowano Region Przemysłowy Kaesong, wart ponad 1 mld USD. Oprócz Kaesong i regionu Geumgangsan w KRL-D utworzono inne specjalne strefy, takie jak Specjalny Region Administracyjny Sinuiju w północno-zachodniej części kraju (w pobliżu granicy z Chinami) i Rason w północno-wschodniej części kraju (w pobliżu granicy z Chinami i Rosją). Po incydentach militarnych z roku 2010 i ostrzale spornych wysp przez wojska KRL-D współpraca gospodarcza z sąsiadem z Południa wygasła. (Cdn.)

Roman Boryczko,

styczeń 2023