Imperializm kontra nacjonalizm (2)

Zatem dwór kedywa stworzył współczesnych Egipcjan, albowiem za jego panowania nastąpiło edukowanie młodych obywateli w państwach europejskich i w Kairze. W Paryżu utrzymywał Muhammad Ali akademik dla egipskich studentów, kształcących się w stolicy Francji.

Egipt pod jego rządami szybko się odradzał. Porta uznała go za wicekróla państwa. Obiecała także gubernatorstwo Syrii i Morei lecz szybko się z tego wycofała. Król Muhammad Ali nakazał swemu synowi, Ibrahimowi, głównodowodzącemu jego wojsk, podbój Syrii, co też Ibrahim wykonał. Miał już za sobą akcje zbrojne przeciw wahhabitom, uwieńczone sukcesem w 1816 i 1818 roku.

Był zatem bliski zadania ostatecznego ciosu całemu Imperium Osmańskiemu lecz musiał się wycofać do Egiptu wobec dyktatu kolonialnych imperiów europejskich. One bowiem nie chciały mieć konkurenta do zdobywania nowych ziem, celem panowania na nich. Imperia reprezentowały liberalny, kosmopolityczny internacjonalizm. Uważały, że powstanie dynamicznego Egiptu zagrozi ich wpływom, podbojowi ziem oraz liniom komunikacyjnym. Tu doszło do konfrontacji ideologii wyzwoleńczego nacjonalizmu z kolonialnym kosmopolitycznym liberalizmem, albowiem imperializm z natury jest internacjonalistyczny, inaczej by się nie utrzymał. Podstawą jest jego rozległość, wielość podbitych ludów i narodów, grabionych w ramach globalnej gospodarki. Podstawą europejskiego imperializmu były spółki europejskie – przede wszystkim bankowe, handlowe oraz przemysłowe – prowadzące interesy w koloniach i eksploatujące je w sposób bezwzględny. Jedynie Japonia się sprzeciwiła i zaczęła się uprzemysławiać. Wielkie inwestycje polegały na pożyczkach dla podległych im rządów w krajach kolonialnych, co prowadziło do kontroli finansowej, kierowanej przez spółki mocarstw kolonialnych, a tym samym do formalnego lub nieformalnego zagarnięcia kraju.

Poprzez pożyczki nie był finansowany przemysł, tylko baza surowcowa, potrzebna dla metropolii europejskich imperiów. Także infrastruktura, konieczna imperialistom do eksploatacji. W Egipcie zbudowano Kanał Sueski niemal na zasadach obozu koncentracyjnego. W tym ludobójczym przedsięwzięciu budowniczym zostało w sposób bestialski zabitych z wycieńczenia, katorżniczej pracy, głodu i chłodu około 150 000 fellachów. Pod koniec XIX wieku Egipt liczył 10 000 000 mieszkańców. W okresie budowy liczył ich o co najmniej 3 000 000 mniej. Są różne dane co do liczby pracujących przy budowie, ale ilość zatrudnionych w liczbie 1 000 000 jest grubo przesadzona. Realna liczba zatrudnionych mogła co najwyżej osiągnąć 400 000 zatrudnionych. Zatem prawie połowa z nich została zabita. Potworna zbrodnia ludobójstwa.

Budowa Kanału Sueskiego zachwiała demografią i gospodarką Egiptu, do tego stopnia, że zbankrutował. Zabici w wyniku bandyckich metod pracy, to jedna grupa. Druga, liczniejsza, to wycieńczeni niewolniczą pracą. I jeszcze jeden element, zasadniczy, zwierzęta pociągowe, które zostały zabite w wyniku bandyckiej eksploatacji, a stanowiły środek utrzymania fellachów. Tysiące padłych wielbłądów, osłów i koni. Zachwianie demograficzne oraz spadek pogłowia zwierząt doprowadziły do katastrofy ekonomicznej. Dlatego kedyw Egiptu był zmuszony do zaciągnięcia w latach 1864 – 1873 siedmiu pożyczek na funkcjonowanie państwa. Krytyczny stan budżetu doprowadził do tego, że sprzedał swoje udziały w postaci akcji Kanału Sueskiego. Akcje zakupił Benjamin Disraeli w imieniu rządu Imperium Brytyjskiego. Pożyczki były brane pod zastaw kolei, portów, wodociągów etc. Wszystko zostało zatem sprzedane imperialnym finansistom. Kryzys demograficzny, spowodowany ludobójstwem niewolniczej pracy przy budowie Kanału Sueskiego, całkowicie osłabił pod względem gospodarczym i politycznym Egipt. Z jednej strony krwiożerczy kult postępu doprowadził do upadku Egipt, a z drugiej był uroczyście celebrowany przez europejską elitę imperialną.

Nie była to jedyna zbrodnia ludobójstwa w Egipcie, popełniona przez imperialistów. Podobnie było w okresie pierwszej wojny globalnej w latach 1914 – 1918. Jest to wręcz idealny przykład mechanizmu niewolniczej eksploatacji kolonii. (Cdn.)

Andrzej Filus